Overledenen herdenken in 2022

Herdenkingsavonden in 2022

Dierbaren herdenken

Na twee jaar ziet het ernaar uit dat dit jaar, in 2022, de herdenkingsavonden weer in een opener vorm kunnen doorgaan. Meer dan ooit is de dood bespreekbaar geworden. Dat juich ik alleen maar toe. Neemt niet weg dat het voor iedereen even makkelijk is om over de dood te praten. Maar gedenken kan ook met weinig of zonder woorden. En dan kan het toch goed voelen om gezamenlijk te herdenken. Te voelen dat je niet alleen bent. Over het algemeen zullen de directe nabestaanden van wie in het afgelopen jaar een dierbare is overleden, persoonlijk een uitnodiging voor een herdenking ontvangen van een begraafplaats of crematorium.

Algemene herdenkingsavonden

Er bestaan ook algemeen toegankelijke herdenkingsavonden. Van een aantal geef ik hieronder de gegevens. Kijk vooral ook in de buurtkrant voor bijeenkomsten. De meeste herdenkingsavonden worden eind oktober of begin november georganiseerd. Soms vinden er nog lichtjesavonden in december plaats. De donkere winterperiode kan voor mensen extra moeilijk zijn – en dan maakt het eigenlijk niet uit of de herdenking precies op de traditionele dag, 2 november, plaatsvindt. Soms is de invulling van een herdenkingsavond nog niet bekend. Regelmatig zal ik daarom controleren of er meer informatie bekend is en pas deze dan aan.

Wandelingen

Sinds begin dit jaar (2022) organiseer ik elke laatste vrijdagmiddag van de maand een wandeling voor mensen van wie onlangs of langere tijd geleden een dierbare is overleden. Iedereen die graag met gelijkgestemden wil wandelen, is welkom. Interesse? Stuur een mailtje naar samenwandelen@atente.nl

Amsterdam, 6 oktober 2022

 

Een overzicht herdenkingsavonden op begraafplaatsen:
R.-K. Begraafplaats Buitenveldert, op 30 oktober kunt u de Allerzielenviering op R.-K. Begraafplaats Buitenveldert bijwonen. Op Allerzielen zelf, 2 november zullen er bij ons ook diverse activiteiten plaatsvinden.
– Op 2 november herdenken De Nieuwe Ooster  & De Nieuwe Noorder de overledenen van het afgelopen jaar met de ‘Tuin voor alle zielen’. Nabestaanden van dierbaren die in 2022 zijn overledenen ontvangen hiervoor een uitnodiging van De Nieuwe Ooster & De Nieuwe Noorder.
– Op 30 november zal een speciale uitzending worden georganiseerd door PC uitvaart. Algemene informatie: Herdenkingspark Westgaarde.
– Op zondag 6 november 2022 om 15.00 uur vindt de herdenkingsbijeenkomst rond Allerzielen plaats in de aula van Begraafplaats en Crematorion Zorgvlied. Aanmelden kan via zorgvlied@amstelveen.nl. Graag in de mail vermelden met hoeveel personen u de viering zal bijwonen. De bijeenkomst is voor iedereen toegankelijk en inlopen kan vanaf 14.45 uur.
– Op vrijdag 23 december 2022 organiseert Zorgvlied  van 16.30 tot 19.30 uur de traditionele Lichtjesavond. Tijdens deze openstelling kunnen bezoekers hun overleden dierbaren herdenken. Zoals ieder jaar is de begraafplaats mooi verlicht zodat de paden goed zichtbaar zijn.

Buiten, maar rondom Amsterdam.

Haarlem: zaterdag 29 oktober en woensdag 2 november organiseert Gemeente Haarlem en Nabestaandenzorg Herdenkingsavonden in samenwerking met Algemene Begraafplaats Akendam en Kleverlaan.
Begraafplaats & Crematorium Westerveld organiseert op woensdag 2 november een gedenkavond. Van 18.00 tot 20.00 uur biedt Westerveld de gelegenheid om gezamenlijk te herdenken en in het verlichte park een kaarsje op te steken. Ook is er een sfeervolle wandelroute met daarlangs troostrijke gedichten en wordt op verschillende plaatsen live muziek verzorgd.

Een aantal algemene herdenkingsbijeenkomsten rond Allerzielen:
Voor wie steek jij een kaarsje op? (Televisie.) I de week van Allerzielen is vanaf maandag 31 oktober 2022 mogelijk om hier online een kaarsje op te steken.
Concerten van Het Nederlands Bach Concort in verschillende steden in Nederland (van 28 oktober – 2 november).
Concerten Nederlandse Bachvereniging in verschillende steden in Nederland (van 30 oktober – 5 november.
– De oude Lutherse kerk op het Spui (Singel 411, 1012 WN Amsterdam). Woensdag 2 november – 19.30 uur ‘De avond voor alle zielen’.
Allerzielen in het Vondelpark vindt plaats op woensdag 2 november tussen 18.30 – 20.30 uur. Iedereen die iemand mist en wil herdenken is welkom. Vanaf 18.30 uur worden bootjes uitgedeeld langs de grote vijver. Geen vast programma – er is wel achtergrondmuziek.
Allerzielen in het Noorderpark aan de Sneeuwbalweg 5,vindt plaats op woensdag 2 november tussen 18.30 – 20.30 uur.
De start is om 18:30 bij de ingang van het park voorbij het Noorderparkbad waar u verwelkomd wordt bij de grote tent. Bij de grote vijver (ook bekend als Reigervijver) in het Noorderpark. (Tussen restaurant Pompet en het Noorderparkbad.) Deelname is gratis, inclusief kaarsje. Voor iedereen die een dierbare wil herdenken.

Wade Wikkelgoed en resomeren Nederland

Resomeren in Amsterdam?

Ontwikkelingen omtrent resomeren

Er komt een nieuwe uitvaartwet – dat wil zeggen een wet met een aantal wijzigingen op de bestaande Wet op de Lijkbezorging (Wlb). Dat is al vaker gebeurd in het verleden, maar deze keer zullen er waarschijnlijk wel een aantal belangrijke wijzigingen in komen te staan. Naar verwachting zal de wijziging in 2024 plaatsvinden. Dat is veel later dan verwacht – maar de politiek is weerbarstig. Een belangrijke toevoeging zal zijn dat resomeren mogelijk wordt. Maar wordt resomeren ook mogelijk in Amsterdam?

Wade voor resomeren

Kort geleden was ik naar een bijeenkomst en vouwtraining van lijkwaden georganiseerd door Wikkelgoed, leverancier van waden en baren. Altijd leuk ook om collega’s te ontmoeten. Nog een keer het vouwen van een wade trainen, is altijd goed. Nu ging ik er niet zozeer naartoe vanwege de vouwtraining, maar vooral omdat ik nieuwsgierig was naar de ontwikkelingen in producten die om resomeren mogelijk maken. Een uitvaartkist of baar zoals we die nu kennen, zijn namelijk niet bruikbaar in een resomator. Synthetische stoffen, kunststof, katoen, papier, verf en bloemen zijn ook niet afbreekbaar bij een resomatie. Wol, leer en zijde daarentegen wel.
Bij deze ontwikkelingen om resomeren mogelijk te maken, werkt Wikkelgoed nauw samen met het bedrijf dat de resomatoren levert. En ja, tijdens de bijeenkomst konden we de wade en baar zien die zij inmiddels hebben ontwikkeld. Wade en baar WikkelgoedDe wade en de baar zijn beide van Nederlands wol uit het Groene hart gemaakt. Die wol wordt ook lokaal gewassen en geweven. Duurzaam dus en bruikbaar in de resomator. De stokken van de baar worden bij inbreng uiteraard verwijderd.

Resomator in Amsterdam

Na de presentatie heb ik een poosje gesproken met Vincent van Leest – de ambassadeur in Nederland van Resomation, het bedrijf dat resomatoren levert. Ik vroeg hem of hij wist of resomeren in Amsterdam ook mogelijk zal zijn in de toekomst. Hij vertelde dat in het uitvaartcentrum aan de Zaaiersweg een resomator zal komen te staan. Dit uitvaartcentrum van PC Uitvaart is sinds begin 2021 gesloten. Toevallig fietste ik er laatst langs en zag dat het er erg verlaten bij ligt. Goed dus dat dit gebouw weer in gebruik gaat worden genomen.

Resomeren in Nederland

Inmiddels staat er wel al een resomator in Den Haag – bij Nieuw Eykenduynen. Allebei in de Randstad dus. Op mijn vraag of er ook plannen zijn voor de rest van Nederland, vertelde hij dat er ook waarschijnlijk resomatoren komen in de crematoria die het Franse bedrijf Funecap heeft overgenomen van DELA. Ik weet niet welke dat precies zijn, maar ga ervan uit dat deze enigszins verspreid over Nederland liggen.
Totdat de nieuwe uitvaartwet is aangenomen in de Tweede en Eerste Kamer – waarschijnlijk medio 2024 – zullen de resomatoren in ieder geval nog stilstaan.

Amsterdam, 21 juli 2022

Lees verder:
Wandelen bij rouw

Wandelen na overlijden dierbare

Een dierbare overleden?

Open de deur en wandel samen in de natuur.

Afgelopen vrijdag - eind april 2022 - hebben we de eerste keer samen gewandeld. Een wandeling samen met naasten waarvan korter of langere tijd geleden een dierbare is overleden. Iedere laatste vrijdagmiddag van de maand willen we samen een wandeling maken. Niet alleen met naasten die we met Atente uitvaartbegeleiding hebben begeleid, maar iedereen die met gelijkgestemden wil wandelen in de natuur rondom Amsterdam is welkom.
Een moment om te kunnen vertellen over jezelf, je dierbare of alleen de ruimte te hebben om aan je dierbare te kunnen denken. Een moment voor herinneringen, maar ook om ruimte voor je eigen gedachten en gevoelens te creëren.

Flyer Wandelen bij rouw"

Reactie van deelnemer Jos

Wandeling Noorderpark - vrijdag 29 april 2022

Metrohalte Noorderpark.
We steken de weg over, de brug over het Noord Hollands kanaal en nemen de trap naar beneden, het park in.
Stilte. Bomen in lentebloesem en aan de overkant van het kanaal de pittoreske huizen van Buiksloot.
Ik ben hier op uitnodiging van Judit en Rebecca. Rebecca is een ervaren wandelaar en wandelcoach.
Op een bankje bij een rozenprieel vertellen we elkaar wat en wie we in onze gedachten deze middag meenemen.
Een aantal verhalen in een park. Gewoon het Noorderpark en toch zo ver van de drukte en het rumoer van de stad.
Een jongen op een dikkebandenfiets, een man die zijn hondje uit laat.
We luisteren en vertellen. Meer hoeft niet.
Geen therapie of moeilijke vragen. We wandelen, kijken, ruiken en laten de natuur binnenkomen.
De rust, het aangename gezelschap, de bomen in lentetooi en jonge eendjes in het water.
De bagage van thuis kan je hier even laten. Waarom doe ik dit niet vaker?
Terug in de metro komt de stad weer binnen.
Laat maar, ik heb er ruimte voor.

Een volgende keer ook meewandelen?

Graag ontvangen we dan een bericht. Aanmelden kan via het het formulier of mail naam en telefoonnummer naar samenwandelen@atente.nl
Deze gegevens ontvangen we graag zodat we elkaar kunnen bereiken als er iets is.
In de week voor de wandeling ontvang je dan meer informatie over de plek waar we gaan wandelen. Insteek is een wandeling in de omgeving van Amsterdam van ongeveer een uur of anderhalf uur. Ter afsluiting van de wandeling willen we graag in de buurt nog iets met elkaar wat drinken (op eigen kosten).
Andere wandelwensen zijn natuurlijk welkom en ook via het formulier te sturen.

Amsterdam, mei 2022

Allerzielen 2021

Herdenken in 2021

Denken aan iemand

Herdenken van de overledenen tijdens Allerzielen gebeurt ook in 2021 vanwege corona nog niet overal. Denken aan iemand is niet gebonden aan één dag, dat doe je – af en aan – het hele jaar door. Daarom ook een voorstelling en titels van een aantal boeken die troost kunnen bieden.
Onderaan is een overzicht met informatie.

Elke Vierveijzer over rouwen

Naast bijeenkomsten zijn er ook boeken of voorstellingen die gaan over ruimte voor verdriet of gedenken.
Neem bijvoorbeeld Elke Vierveijzer. Zij is winnaar van de VSCD cabaretprijs. De jury zegt over haar voorstelling Lucht dat het een schitterend pleidooi is voor het delen van verdriet. De voorstellins is te bezoeken vanaf eind oktober bezoeken – als de coronamaatregelen het toelaten – tot eind maart volgend jaar.

Ik hoorde Elke in het radioprogramma ‘Met het Oog op Morgen’ vertellen over haar voorstelling: “Het is een voorstelling die veel teweegbrengt in de zaal. Veel mensen in tranen en dat klinkt heel bedroevend, maar naderhand zijn ze me heel dankbaar. We schuwen de zware thema’s zoals dood en rouw niet. Maar mijn missie is niet om het leven zwaarder te maken, maar om erover te praten. En dat lucht juist op.”

Muziek en boeken over herdenken

Als je ‘Allerzielenconcert’ op internet opzoekt, dan verschijnen er ook diverse concerten – overal in Nederland.
Na het boek Alles lijkt zoals het was van Frits Spits dat in 2019 verscheen, is er nu een nieuw boek van zijn hand Mijn West Side Story. Was het eerst genoemde boek ‘een radioprogramma op papier’, noemt hij dit boek ‘Een musical op papier, over liefde, leven en het accepteren van de dood’.

Andere boeken die afgelopen jaar zijn verschenen en troost kunnen bieden zijn Leven met euthanasie – geliefden vertellen over hun ervaringen. Samengesteld door Theo Boer, Stef Groenewoud en Wouter de Jonge. In het boek staat een palet aan ervaringen van naasten op de euthanasie van hun dierbare. Hoe kijken zij terug op de euthanasie van een geliefde.
Maria Greef en Marjon Weijzen hebben ouderen geïnterviewd waarvan hun partner is overleden. Hoe leeft de achterblijvende partner verder? De titel van het boek is dan ook Na een lang leven samen…alleen verder. Het zijn ervaringen waaruit veerkracht spreekt en die gaan over jezelf terugvinden. Maar ook liefdevolle en minder liefdevolle herinneringen aan een partner staan in het boek. Hoe iemand ook terugkijkt op hun leven samen, omzien naar elkaar blijft belangrijk. Contact maken en er voor elkaar zijn, is de verbindende factor als je aan iemand denkt.

Een overzicht herdenkingsbijeenkomsten (Amsterdam):

– De Nieuwe Ooster en De Nieuwe Noorder
In 2021 geen Herinnering verlicht.
– Herdenkingspark Westgaarde
In 2021 geen lichtjesavond
– R.-K. Begraafplaats Buitenveldert:
Allerzielen 2021 – dinsdag 2 november 12.00 – 20.00 uur
– Begraafplaats & Crematorium Westerveld
Gedenkavond dinsdag 2 november – van 18.00 tot 20.00 uur gelegenheid om gezamenlijk te herdenken en in het verlichte park een kaarsje op te steken.
– Afscheidshuis Zuidoost
Lichtjesavond op dinsdag 2 november van 18.00 – 20.00 uur mogelijkheid om een kaarsje te branden ter nagedachtenis aan een dierbare.
– Zorgvlied
Op zondag 7 november 2021 om 15.00 uur vindt de Allerzielen herdenkingsbijeenkomst plaats in de aula van begraafplaats en Crematorion Zorgvlied.

Algemene herdenkingsbijeenkomsten – Allerzielen 2021:

– De oude Lutherse kerk op het Spui (Singel 411, Amsterdam)
Geen bijeenkomst
Vondelpark Allerzielen
dinsdag 2 november 2021 18:00 – 20:30
Allerzielen in het Vondelpark kan met de huidige Corona-maatrgelen plaatsvinden. Een iets vroegere start om 18:00, zodat bezoekers zich goed kunnen spreiden, in de avond en langs de vijver. Bij de grote vijver in het Vondelpark, vlakbij het Theehuis en Melkhuisje en makkelijk te bereiken via de ingang Van Eeghenstraat.

Overige informatie over voorstellingen en boeken

Interview met Elke Vierveijzer op Radio 1 over de de voorstelling Lucht van Elke Vierveijzer
–  Alles lijkt zoals het was
Auteur: Frits Spits
ISBN 9789024587001, Uitgeverij Luitingh Sijthoff
Mijn West Side Story
Auteur: Frits Spits
ISBN 9789024593088, uitgeverij Luitingh Sijthoff
Leven met Euthanasie
Auteur(s) : Wouter de Jonge, Stef Groenewoud, Theo Boer
ISBN 9789043536745, uitgeverij: Kokboekencentrum Non-Fictie
Na een lang leven samen…alleen verder
Auteur(s) : Marjon Weijzen, Maria de Greef
ISBN : 9789493230576, uitgeverij: Gopher

praten over de dood

Praten over leven en dood

Beter samenleven met de dood?

Een gevolg van corona is dat er meer gesprekken zijn over de plaats die de dood inneemt in het leven. Meer gesprekken ook over sterven en over rouwen.
Opvallend is, vind ik, dat er veel jonge mensen zijn die over sterven, de dood en rouw praten – met elkaar, in de media of in podcasts. Jongere mensen werken ook steeds vaker in de uitvaartbranche. Ook dat draagt bij aan de bespreekbaarheid van de dood. Alleen al omdat zij met leeftijdsgenoten over hun werk en dus de dood praten, maar ook door de wijze waarop zij (online) publiciteit maken.
Al eerder schreef ik in mijn blog De dood gewoon bespreken dat het mij op was gevallen dat er steeds vaker programma’s en artikelen verschijnen over sterfelijkheid. Niet wetende wat er daarna nog allemaal zou gebeuren. Deze blog schreef ik namelijk echt nét voordat de pandemie uitbrak.

De dood meer zichtbaar

Sinds maart 2020 is de dood meer zichtbaar. Door corona is de dood dichter bij gekomen en ook jongere mensen worden meer geconfronteerd met de dood. Maar iedereen is zich meer bewust geworden van de dood en het feit dat zij sterfelijk zijn. Door corona is de periode voor het sterven vaak heel moelijk en eenzaam geweest. Dit heeft natuurlijk invloed op de wijze van afscheid nemen en rouwen.

Kleiner maar toch ook waardevol

Was er in de periode vóór corona een trend (in de media) om uitvaarten en het afscheid steeds grootser te maken, nu werden we gedwongen om uitvaarten en het afscheid klein te houden. Natuurlijk was en is het soms nog steeds lastig een keuze te maken wie wel, en wie niet uit te nodigen. Maar vaak is de intimiteit die hierdoor ontstaat – juist doordat er een kleiner gezelschap is – ook heel waardevol. Afhankelijk van de toegestane mogelijkheden, werd er meer gekeken naar wat er wel mogelijk was en ontstonden er mooie kleine en grotere rituelen. Bijvoorbeeld in etappes afscheid nemen of de overldene eren met een erehaag. Of er keken mensen via een livestream mee of terug en staken zij een kaars aan tijdens het afscheid. Over het algmeen waren er vaker en meer rituelen tijdens een afscheid die pasten bij de overledene én de nabestaanden.

Wat zal er blijven?

Wat zal blijven na corona is de vraag. Ontstaat er nieuwe tradities?
Voorlopig blijft het aantal genodigden nog afhankelijk van de grootte van de locatie en blijft het ook afhankelijk of het afscheid in een binnen- of buitenlocatie plaatsvindt. Zal een kleiner afscheid blijvend zijn? Hoe mooi een intiem afscheid ook is, het zal lastig zijn voor nabestaanden om mensen niet uit te nodigen.
Misschien ontstaat er wel een andere – meer hybride – vorm. Een mix van groot en klein op verschillende tijdstippen of live en live-stream. Ik hoop in ieder geval dat de dood wel meer bespreekbaar blijft. Een een soort hybride wijze van leven – leven met de besef dat we sterfelijk zijn.

Amsterdam, 22 juni 2021

Een aantal sites en podcasts waarin de dood onderwerp van gesprek is:

Dementievriendelijke uitvaart

Dementievriendelijke uitvaart

Een uitvaart met en voor mensen met dementie

Een uitvaart van een overledene waarvan de partner, een broer of een zus of een goede vriend(in) dementie heeft. Wat kun je dan nog doen?
Allereerst kan het een eye-opener zijn voor nabestaanden dat deze naasten met dementie ook afscheid kunnen of willen nemen. In samenspraak met de familie, verzorgenden en andere medewerkers bij de uitvaart, kan een afscheid goed worden vormgegeven voor mensen met dementie. De naaste met dementie kan gedeeltelijk of geheel deelnemen aan het afscheid.

Samen dementievriendelijk

In het voorjaar van 2019 schreef ik een blog over uitvaart en dementie. Een blog waarin ik schreef over de invloed die muziek kan hebben op mensen met dementie en de toevalligheid dat ik via een mede-orkestlid een algemene training van ‘Samen Dementievriendelijk’ kon volgen.
Daardoor ben ik ook een training gaan volgen die specifiek is gericht op uitvaartbegeleiding.
Deze zou in maart starten, maar door corona werd de training uitgesteld tot juni/juli.
Bij de training worden door ervaringen en rollenspelen handvatten aangereikt hoe je een afscheid dementievriendelijk kunt realiseren.

Omgaan met mensen met dementie

1 op de 5 mensen krijgt dementie – dat is behoorlijk veel. Bij Samendementievriendelijk kan je trainingen doen voor allerlei dagelijkse situaties, maar ook voor verschillende beroepsgroepen doen. Online of in groepsverband.
1 op de 5 mensen! Dat betekent dat de kans groot is dat er in je omgeving iemand met dementie is. Dat kan een buur zijn, maar ook een familielid. Mensen blijven veel langer thuis wonen en om in het dagelijks leven mensen met dementie allereerst te herkennen, maar ook door je eigen gedrag hierop in te spelen, vergemakkelijkt het leven van hen, maar ook van jezelf.

Laat iedereen in zijn of haar waarde

Mensen met dementie blijven gewoon mensen met gevoel. Als je hen niet in hun waarde laat, voelen ze dit feilloos aan. Daarbij kan het best zijn, dat ze je de volgende keer niet herkennen. Dan kan het lastig zijn om daarin mee te gaan of gewoon weer vriendelijk zijn. Jij kunt het je immers wel herinneren.
Om zelf ook hiermee om te gaan, wandel ik tegenwoordig regelmatig met mensen met dementie. Dat is altijd heel gezellig, je hoort nog eens wat! Veel over wat mensen hebben meegemaakt in hun leven. Soms ook inderdaad meerdere malen, maar dat deert mij helemaal niet.
Natuurlijk blijf ik wel de buitenstaander en ben ik niet de naaste die geconfronteerd wordt met iemand die mij soms niet meer herkent of me voor iemand anders aanziet. Door deze wandelingen en door mensen met dementie de gelegenheid om afscheid te nemen van hun dierbare hoop ik niet alleen een bijdrage te leveren aan de kwaliteit van hun leven, maar ook van betekenis te zijn voor de naasten en hen hierin bij te staan.

Amsterdam, 30 oktober 2020

Informatie en initiatieven:

– Site Samen Dementievriendelijk
Stichting Alzheimer Nederland
– Site over Dementievriendelijke uitvaartzorg

Allerzielen - herdenken

Allerzielen – gedenkavond – lichtjesavond 2020

Allerzielen – Herdenken in 2020

2 november is de traditionele herdenkingsdag – ook wel Allerzielen genoemd.
Het jaar 2020 zal iedereen zich ongetwijfeld blijvend herinneren.
Maar als je partner, opa of oma, moeder of vader, je kind, vriend of vriendin dit jaar is overleden zal er een andere herinnering aan zijn of haar overlijden zijn. Of het coronavirus nu de oorzaak van het overlijden was of niet.
Eenzaamheid, angst, troosten, onduidelijkheid over wat wel en niet kan, het speelt allemaal mee bij en na een overlijden.

Als uitvaartbegeleider kreeg en krijg ik te maken met al deze facetten. Nog meer dan anders, is ‘er zijn’ en ‘uitzoeken wat er wel mogelijk is’ belangrijk.
Mijn intentie is om – als het wel weer écht mogelijk is – een algemene herdenkingsbijeenkomst te organiseren.
Een bijeenkomst om troost te bieden, troost bij elkaar te vinden en herinneringen te kunnen delen.

Gedenkavonden in Amsterdam in 2020

Allerzielen – de traditionele herdenkingsdag ook wel meer wereldlijk Lichtjesavond of Gedenkavond genoemd, wordt door veel organisaties dit jaar niet gehouden. Soms ook wel, maar dan in een andere vorm.
Hieronder is een overzicht dat ik elk jaar maak. Omdat er veel nog niet bekend is (d.d. 16 oktober), zal ik de informatie regelmatig controleren en aanpassen.
De informatie is inmiddels aangepast (d.d. 26 oktober).

Het jaar 2020 is weliswaar bijna voorbij, maar de maatregelen in verband met het coronavirus helaas nog niet.

Omdat het troost kan geven, al is het maar door rustig de woorden tot je nemen, tot slot dit maal een gedeelte uit een gedicht van Pieter Boskma


Er waait vandaag een rare wind
de blaadjes vallen omhoog
en vormen een soort boog
tegen de natuurwet in.

Zo zijn de dingen tegenwoordig:
licht, maar geladen met betekenis.
Ik zoek naar soortgelijke woorden
en vind ze als ik je beeltenis

in de bladerboog verschijnen zie,
die als een halo om je haren staat
en je het air geeft van een heilige,

waar je zelf het hardst om lachen moet
al geef je toe dat het je wel wat doet
dat ik de dingen zo gebeuren laat.

pag 25 uit Doodsbloei van Pieter Boskma
Een rouwdagboek in verzen
2010 – De Bezige Bij, Amsterdam / Antwerpen
ISBN 9789023498551


Een overzicht herdenkingsavonden in 2020 op begraafplaatsen:

– De Nieuwe Ooster & De Nieuwe Noorder: Herinnering verlicht.
Gemeentelijke begraafplaatsen De Nieuwe Ooster en De Nieuwe Noorder de herdenkingsavond organiseren op 2 november een online radioprogramma.
– Herdenkingspark Westgaarde: Herdenking op maandag 2 november en vanaf 3 november.
2 november – online programma vanaf 19.30 uur waarvoor u via bovenstaande link de naam van uw dierbare kunt doorgeven. Vanaf 3 november is het mogelijk een kaars ophalen om op een voor de nabestaanden gewenste plek aan te steken.
– R.-K. Begraafplaats Buitenveldert : op zondag 1 november zal Allerzielen dit jaar op een aangepaste wijze gevierd worden. Er is slechts plaats voor 60 personen. Nabestaanden die het afgelopen jaar een dierbare hebben verloren krijgen voorrang op deze plaatsen.
De bijeenkomst middels livestream uitzenden, zodat iedereen het waar dan ook kan volgen.
– Begraafplaats & Crematorium Westerveld
Begraafplaats en Crematorium Westerveld organiseert dit jaar geen gedenkavond.
– Zorgvlied organiseert dit jaar geen Lichtjesavond.
Zorgvlied is op maandag 2 november 2020 en op donderdag 24 december 2020 tijdens de reguliere openingstijden te bezoeken (van 09.00 uur tot 17.00 uur).

Algemene herdenkingsbijeenkomsten:

Televisieprogramma Voor wie steek jij een kaarsje op? – maandag 2 november om 20.25 uur bij KRO-NCRV op NPO 2.
– De oude Lutherse kerk op het Spui (Singel 411, 1012 WN Amsterdam)
Op dit moment is nog niet bekend of en hoe De avond voor alle zielen wordt ingevuld
Allerzielen in het Vondelpark gaat dit jaar niet door.


Amsterdam, 16 oktober 2020

Allerzielen - lichtjesavond 2019

Allerzielen – over de dood en het leven

Allerzielen - Dag van de Doden

2 november is het Allerzielen - de dag waarop de gestorvenen worden herdacht. Dat brengt mij er niet alleen toe om in dit blog te schrijven over het herdenken van overledenen, maar ook over de vraag hoe we omgaan met de dood.
Afgelopen jaar zijn er in de media verschillende artikelen verschenen en televisiedocumentaires te zien geweest waarin het omgaan met de dood centraal stond. Tegelijkertijd betekent dit ook vaak een zoektocht naar de zin van het leven.
Onderaan geef ik ook een overzicht van de Lichtjesavonden/Herdenkingsavonden die dit jaar in Amsterdam worden georganiseerd.

Paradijselijk leven en unieke doodscultuur in Mexico

In augustus verscheen in de Volkskrant een artikel over Mexico als aards paradijs. Mexicanen voelen zich namelijk erg gelukkig. Dat komt door de aandacht die Mexicanen voor elkaar hebben tijdens het leven, maar ook door de uitbundige viering van de Dag van de Doden (Allerzielen). In het artikel staat zelfs dat de schrijver Oliver Burkeman in zijn boek Tegengif (The antidote) stelt dat door hun unieke doodscultuur Mexicanen uitblinken in levenskunst.
'Inwoners van dit land sterven niet als ze hun laatste adem uitblazen, ze sterven pas als geen levend mens meer aan hen denkt en de laatste herinnering aan hen vervaagt als ze zelfs op 2 november geen tequila meer krijgen.'

Het leven zin blijven geven en omgaan met de dood

Een programma over hoe verschillende culturen omgaan met de dood was het televisieprogramma Last days dat de VPRO in de zomer van 2019 uit heeft gezonden. Hierin reist fotografe Lieve Blancquaert naar verschillende landen om te laten zien hoe daar met ouder worden wordt omgegaan en daarmee ook met de dood. Zorgen voor elkaar en dansen met elkaar tijdens leven - het leven zin blijven geven. Dat werd in beeld gebracht in deze mooie serie.
Ook tradities in Sulawesi waarbij familieleden soms jaren de overledenen nog in huis houden, maar hen ook na de begrafenis elk jaar opnieuw verzorgen of de enorme bedragen die in Ghana worden uitgegeven voor begrafenis.
Overal ter wereld wordt anders omgegaan met de dood. Soms onder traditionele druk, maar soms ook op een hele mooie manier.

Op zoek naar de zin van het leven

Als laatste wil ik journalist Fokke Obbema noemen die, na zijn hartstilstand twee jaar geleden, even dood was. Met het daadwerkelijk besef van sterfelijkheid, interviewde hij veertig mensen. Op zoek naar de zin van het leven. Het antwoord daarop was vanzelfsprekend niet eenduidig. Wel kwam het besef naar voren dat we als mens verbonden zijn met elkaar, met de natuur, met het heelal. Dat het levensgeluk afhangt van het geluk van de ander: toon kwetsbaarheid, leer van anderen, maak verbinding...

Omarm elkaar niet alleen op 2 november, maar ook op andere dagen van jaar.
Ontmoet elkaar op een van de herdenkingsbijeenkomsten.

Herdenkingsavonden (2019)

Lichtjesavonden is een algemene naamgeving voor de oorspronkelijke rooms-katholieke traditie om een overleden dierbare te herdenken tijdens Allerzielen (2 november).
Een aantal begraafplaatsen in Amsterdam organiseert een herdenkingsavond, maar er vinden ook algemene bijeenkomsten plaats.
De KRO-NCRV zendt op 2 november de herdenkingsavond uit die op 1 november op BC-Westerveld plaatsvindt.

Een overzicht herdenkingsavonden op begraafplaatsen:

- De Nieuwe Ooster - 30 oktober 2019 van 18.00-21.00 uur: Herinnering verlicht.
De gemeentelijke begraafplaatsen (DNO en DNN) organiseren om en om een herdenkingsavond..
- De Nieuwe Noorder: Er is dit jaar geen Noorderlichtjesavond op De Nieuwe Noorder.
- Lichtjestocht Oostelijke Eilanden - 1 november 18.45 - 20.30 uur - start bij de Oosterkerk, Kleine Wittenburgerstraat 1.
- HerdenkingsparkWestgaarde: zaterdag 2 november van 18.30 tot 21.00 uur
- R.-K. Begraafplaats Buitenveldert: vrijdag 2 november Allerzielendiner - aanmelding (tot 26 oktober) verplicht)  en zondag 4 november Eucharistieviering in de kapel van de begraafplaats.
- Begraafplaats & Crematorium Westerveld een gedenkavond: vrijdag 1 november van 18.30 tot 20.00 uur
- Zorgvlied dinsdag 24 december van 16.30 - 19.30

Algemene herdenkingsbijeenkomsten rond Allerzielen:

- De oude Lutherse kerk op het Spui (Singel 411, 1012 WN Amsterdam) organiseert op 2 november tussen 20.00 -21.15 uur een bijeenkomst rond Allerzielen, voor alle mensen van de stad.
- Allerzielen in het Vondelpark start op 2 november om 18.30 bij de grote vijver in het Vondelpark, vlakbij het Theehuis en Melkhuisje en makkelijk te bereiken via de ingang Van Eeghenstraat. Van 18.30 tot 20.30, iedereen welkom.

Naschrift

Dit blog schreef ik in grote lijnen vorige week vrijdag. Ik laat een blog altijd even liggen om het, na de genomen afstand, nog een keertje door te lezen. Laat er nu op zaterdag een prachtig interview in het AD staan met Frits Spits over zijn boek 'Alles lijkt zoals het was'.
Vorig jaar stierf zijn echtgenote en grote liefde. In het boek staan Nederlandstalige liedjes en gaat over een jaar van rouw.
Het interview is een prachtige toevoeging op het onderwerp Allerzielen en omgaan met de dood.

Veranderende kijk op het leven.

Frits Spits zegt tegen de interviewer ,,Al meer dan een jaar overvalt dat gevoel [Alles lijkt zoals het was - JM] me. Elke dag.
Dan is het alsof er niets veranderd is, alsof ik naar een decor staar waarin alles tot stilstand is gekomen.’’ ,,Ik moet dus leren dat mijn leven vanaf nu hand in hand gaat met de dood. Dat verandert je kijk op alles.’’ …
,,Ik wil gewoon over haar blijven praten. Zoals Bram Vermeulen al zong: ‘Dood ben ik pas als jij me bent vergeten’.’’

Amsterdam, 21 oktober 2019

Meer informatie:
  • De Volkskrant - het mysterie van het Mexicaans geluk , 2 augustus 2019
    Boek van Oliver Burkeman , Tegengif, uitgeverij: Ambo ISBN: 9789026323232
    Oorspronkelijk Engelstalig uitgave: Oliver Burkeman, The Antidote, Haynes Publishing Uk, 9781784709662
  • Last Days, Fotografe Lieve Blancquaert reist opnieuw de wereld rond om deze keer het einde van ons leven in beeld te brengen. Uitgezonden door de VPRO, juni-juli 2019
  • Fokke Obbema, De zin van het leven, interviewreeks in de Volkskrant gedurende het gehele jaar
    Boek van Fokke Obbema, De zin van het leven, uitgeverij Atlas Contact, ISBN 9789045039329
  • Interview met Frits Spits, AD 19 oktober 2019
    Boek van Frits Spits, Alles lijkt zoals het was, uitgeverij Luitingh-Sijthoff, ISBN 9789024587001
    Lied Bram Vermeulen - Testament
Uitvaartfotografie

Afscheidsfotograaf

Foto's (laten) maken van of bij een uitvaart. Sommigen zullen zich aanvragen of dat nu wel zo gepast of nodig is? Of iets nodig is, daar ga ik in principe niet over. Dat het mogelijk is, is misschien wel iets waar je nog niet bij stil hebt gestaan.

Waarom een speciale 'afscheidsfotograaf' vragen om foto's te maken

Je kunt natuurlijk zelf foto's maken van de overledene, maar tijdens de uitvaart en ook de periode daarvoor, ben je ook met hele andere dingen bezig. Als je een herinnering hieraan wilt, is een afscheidsfotograaf wellicht een optie.
Een fotograaf is aanwezig, maar écht je merkt er nauwelijks iets van. Ook omdat je juist met andere dingen bezig bent.
Het is bij veel uitvaartfotografen ook mogelijk dat zij een fotoboek maken.
Foto's die genomen zijn bij of van een afscheid zijn een hele mooie en waardevolle herinnering.
Of kunnen dat in ieder geval zijn.

Uitvaartfotografie - eigenlijk is het niet nieuw

Er zijn tegenwoordig vrij veel fotografen die zich hebben toegelegd of toeleggen op de uitvaartfotografie. Dat uitvaartfotografie niet iets is van de laatste jaren was in 2015-2016 te zien in het uitvaartmuseum Tot Zover. Overal ter wereld zijn - ook vroeger al -  foto's van overleden dierbaren gemaakt. Er zijn veel post-mortemfoto's van kinderen bewaard gebleven in archieven. Dit schrijft men toe aan de hoge kindersterfte in de 19e eeuw. Nabestaanden poseerden voor de foto en de overledene was mooi gekleed. Soms is ook te zien dat de mond en/of de ogen van de overledene nog open zijn. Zo'n beeld komt wel extra binnen als je daarnaar kijkt.
De insteek is nu wel iets anders geworden. Het is tegenwoordig natuurlijk ook om makkelijker om (meer) foto's te maken. Was het voorheen voornamelijk een enkele foto die als herinnering werd gemaakt, is het tegenwoordig gebruikelijk om een herinnering van het gehele afscheid te maken.

De kosten van een uitvaartfotograaf liggen tussen de € 300,- en € 600,- en zijn mede afhankelijk van het aantal foto's dat gewenst is.

Amsterdam, 29 augustus 2019

een nieuw blog verschijnt.

Algemene informatie:

Post mortemfoto's van de Britse verzamelaar Paul Frecker
Expositie Uitvaartmuseum Tot Zover - Post mortem. Foto's vol liefde en verdriet

Enkele uitvaartfotografen:

Anouk Paulissen - Zonnestraal uitvaartfotografie 
Boukje Canaan - Afscheidsfotograaf
Eveline Renaud - afscheids fotografie
Milvia Luijendijk - De gevoelige plaat
Rob Haak rouwfotografie
Informatie over fotografen:
NCVA (Nederlands Collectief van Afscheidsfotografen)

Blog over dementievriendelijk, muziek en uitvaartbegeleiding

Dementievriendelijk

Uitvaartbegeleiding en dementie(vriendelijk)

Voordat ik de  opleiding voor uitvaartbegeleiding bij Meander Uitvaartbegeleidingen startte, was er eerst een intakegesprek. Een van de opdrachten was een stukje tekst schrijven en voordragen. Mijn tekst ging over de film Alive inside, over de invloed van muziek op mensen met Alzheimer.
Als uitvaartbegeleider ontmoet je allerlei mensen. Natuurlijk ook mensen die lijden aan dementie, in wat voor vorm dan ook.
Het kan zijn dat de overledene dementie had, dan hebben de nabestaanden vaak veel meegemaakt. Het is ook mogelijk dat een nabestaande aan dementie lijdt.

Misschien nam de overledene of neemt de nabestaande deel aan een van de hierna genoemde initiatieven. Dan kan ik hier als uitvaartbegeleider op inspringen.
Wie ik ook ontmoet, ik probeer zo veel mogelijk recht te doen aan de overledene en te luisteren naar de nabestaanden.

Televisiespotjes dementievriendelijkheid

De laatste maanden zijn er regelmatig spotjes op televisie te zien van Stichting Alzheimer onder de campagnenaam 'Samen maken we Nederland dementievriendelijk'.
Alzheimer is de meest voorkomende vorm van dementie bij mensen. Dementie is een verzamelnaam van verschijnselen waarbij geheugenverlies, problemen met oriëntatie, gedrag en/of taal kan of kunnen optreden.

Ongeveer 70% van alle mensen met dementie, heeft de ziekte van Alzheimer.
Bij Alzheimer kunnen de hersencellen steeds minder goed contact maken met elkaar en met de zenuwen die informatie van en naar de hersenen doorgeven.

Muziek en dementie

Het mooie is dat onderzoek heeft uitgewezen dat muziek juist verbindingen legt tussen beide hersenhelften en dat het muzikale geheugen bijna tot het einde toe blijft functioneren.
De film Alive Inside laat de wonderbaarlijke invloed zien die het luisteren naar muziek kan hebben.
In deze documentaire spelen mensen, die vaak al jaren in een verpleeghuis leven, de hoofdrol.
Zij zijn steeds meer in zichzelf teruggetrokken geraakt.

Door via een iPod naar muziek uit hun jeugd te luisteren, openen patiënten zichzelf voor de buitenwereld en worden ze vaak een ander mens. Deze documentaire speelt zich af in Amerika, maar ook in Nederland vindt deze vorm van muziektherapie gehoor. Muziektherapeute Manon Bruinsma is warm pleitbezorgster van deze persoonlijke muziektherapie in Nederland.

De cirkel is rond

Sinds kort speel ik weer viool in een (amateur)orkest. Ik heb jaren niet echt regelmatig meer gespeeld, maar ik miste het al lang om samen met anderen te spelen. Nu is tijd bij het werken in de uitvaart altijd ongewisse factor, maar het gemis werd steeds groter.
Ik heb me nog maar net aangesloten of er verschijnt een bericht dat er een training 'Samen Dementievriendelijk' wordt gegeven.
De (algemene) training gaf handvatten om dementie bij mensen te herkennen en hoe hiermee om te gaan.
De cirkel lijkt rond waardoor ik vertrouwen heb dat ik het spelen kan blijven combineren met het werk als uitvaartbegeleider.

Amsterdam, 18 januari 2019

Informatie en initiatieven:

- Site Samen Dementievriendelijk
- Stichting Alzheimer Nederland

- https://musicandmemory.nl/hoe-het-begon/ Music and Memory Nederland. Na het zien van het clipje van ‘Henry’ nam muziektherapeute Manon Bruinsma contact met Dan Cohen op en werd door hem ondersteund bij het opzetten van iPodprojecten in verschillende verpleeghuizen in Nederland.
- Clipje 'Henry' 
- Magisch Interactief Schilderij
- ‘Mind the Music’ is een initiatief van AxionContinu en de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht (HKU) en wordt mede mogelijk gemaakt door het meerjarenprogramma Lang Leve Kunst met dementie, stichting RCOAK en stichting Sluyterman van Loo. Het programma Lang Leve Kunst stimuleert kunst- en cultuurparticipatie van ouderen (65+) in Nederland. Steeds meer professionals raken overtuigd van de effectiviteit van kunst als instrument om de levenskwaliteit van ouderen te verhogen.

Eindejaarsblog - 2018

Afscheid van 2018

Afscheid

Ter afsluiting van het jaar 2018 een gedicht voor nabestaanden,
in herinnering aan alle mensen die zijn overleden.

Ik mis je in alle kleuren

Er zijn geen vaste kleuren

het is niet blauw of geel

je kunt in rood ook zeggen

ik mis je heel erg veel

 

er zijn geen strakke lijnen

soms is het bruin, soms groen,

verdriet past niet in hokjes

van hoe je het moet doen

 

soms schilder ik dat ik je mis

en kies ik glanzend goud

omdat ik daarmee zeggen kan

hoeveel ik van je houd

 

soms verf ik dwars door het papier

met inkt zo zwart als roet

omdat ik echt niet weten zou

hoe het nu verder moet

 

ik klieder vaak ook maar wat aan

en het wordt een bonte boel

als ik me soms meer pimpelpaars

en dan weer knaloranje voel

 

soms teken ik een witte stip

met grijze cirkels eromheen

ik zit er ergens middenin

en voel me helemaal alleen

 

in alle kleuren van mijn tranen

denk ik elke dag aan jou

dus als de zon weer schijnen gaat

heb ik een regenboog van rouw.


Uit:  'Ik mis je in alle kleuren'

Gedichten van Margreet Jansen en illustraties van Angelique Bosman
ISBN 978-90-824424-0-3

Ik wens u een schilderachtig 2019.

Judit Meijer
Atente uitvaartbegeleiding - Amsterdam

Amsterdam, 28 december 2018

Blog over programma Joris zoekt troost

Joris zoekt troost

Troost ten tijde van verlies, rouw en verdriet

Op mijn Facebookpagina meldde ik eerder dat de NPO een serie over tradities en veranderingen in de rouw- en uitvaartcultuur uitzendt.
Ik kan het niet nalaten om deze serie een keer extra onder de aandacht te brengen.
Er zijn inmiddels twee afleveringen geweest en ik kan iedereen aanraden die ze nog niet heeft gezien, terug te kijken.
Joris Linssen laat in de serie op een mooie manier zien hoe tradities en gebruiken rond rouw en afscheid door de jaren heen zijn gewijzigd en wijzigen, maar soms ook juist in stand blijven.

Veranderende tradities

Linssen interviewt op een warme en liefdevolle wijze nabestaanden over hun ervaringen en waarom het afscheid van hun dierbare op een bepaalde wijze heeft plaatsgevonden.
Hij laat uittingen zien van publieke rouw in stilte of juist met lawaai. Ook komt de invloed die het overlijden en de begrafenis van Manfred Langer - oprichter van discotheek iT - heeft gehad op de persoonlijke invulling van een afscheid. Daarnaast deden rituelen en gebruiken van andere culturen hun intrede in Nederland. En interviewt hij een dochter over de de eeuwenoude traditie op Vlieland die haar vader deed besluiten om toch begraven te willen worden en niet gecremeerd.

Op de site van de NPO staat de volgende omschrijving:
In vier afleveringen onderzoekt Joris Linssen hoe de rouw- en uitvaartcultuur de afgelopen eeuw veranderde.
In Joris zoekt Troost kijkt hij Nederland en de Nederlander in het diepst van de ziel.
Hoe laten we ons troosten in tijden van rouw en verdriet?
De dood is van alle tijden, maar het ritueel rondom het afscheid is drastisch veranderd. Eeuwenoude tradities hebben plaatsgemaakt voor nieuwe rituelen.

Joris zoekt Troost - de moeite waard om (terug) te zien.

Wanneer en hoe laat: Uitzendingen op 29 november, 6, 13 en 20 december 2018
NPO 2, 20.25 uur
Informatie: https://pers.kro-ncrv.nl/programmas/joris-zoekt-troost 
Terugkijken: https://www.npostart.nl/joris-zoekt-troost/KN_1703201

Amsterdam, 10 december 2018

Blog Atente - 24-uurskamer, 24 uur open, 24 uur toegang

Afscheid nemen in 24-uurskamer

Afscheid nemen - veranderingen in de afgelopen jaren.
Van een kortstondig afscheid, naar 24-uurs kamer

In de jaren negentig overleed mijn laatste oma. 24-uurskamers bestonden nog niet en een uitvaart verliep over het algemeen volgens ongeschreven regels.
Ik weet nog goed dat ik met mijn zus in een uitvaartcentrum bij haar ging kijken en we tegen elkaar zeiden: Goh, haar haar zit zo anders. We fluisterden tegen elkaar: Zouden we aan haar mogen zitten om dat te veranderen? Uit onzekerheid giebelden we een beetje en zeiden: Nou weet je wat, er is toch niemand, laten we het gewoon doen!

Wat is er veel veranderd in 25 jaar!
Juist de laatste 25 jaar is er inderdaad veel veranderd in de uitvaartzorg. Bovenstaande ervaring is tekenend hoe het tot halverwege de jaren negentig was. Natuurlijk is er altijd een verschil (geweest) tussen grote steden en daarbuiten. Al is het alleen al door de grootte van de huizen, maar traditie speelt ook een rol.

24/7 toegang.

Nu ik inmiddels een eigen uitvaartonderneming ben gestart, ben ik nog steeds heel blij dat ik – meestal – de overledenenverzorging zelf uitvoer. Het maakt het contact met de nabestaanden nog intenser.
Zelf vind ik het heel mooi dat je daarna bij een 24-uurskamer de mogelijkheid hebt om wanneer je maar wilt en hoe lang je maar wilt bij je dierbare kunt zijn. Een afspraak maken is niet nodig, want je hebt immers een sleutel, code of pasje. Natuurlijk blijft de keuze voor een 24-uurskamer bij de nabestaande(n).
In Amsterdam zijn er bij R.-K. Begraafplaats Buitenveldert twee 24-uurskamers.

Een paar dagen geleden ontving ik de nieuwsbrief van Herdenkingspark Westgaarde (PC Uitvaart).
Westgaarde is enorm aan het verbouwen. En wat worden er vanaf juli 2018 in gebruik genomen?
Juist, 24-uurskamers!
Zijn de Amsterdammers dan toch aan het veranderen?

En mijn eigen plannen voor een 24-uurskamer?
Die blijf ik in gedachten houden, want dat kan natuurlijk nog altijd!

Amsterdam, 12 februari 2018