Home Rouwen
Dementievriendelijke uitvaart

Dementievriendelijke uitvaart

Een uitvaart met en voor mensen met dementie

Een uitvaart van een overledene waarvan de partner, een broer of een zus of een goede vriend(in) dementie heeft. Wat kun je dan nog doen?
Allereerst kan het een eye-opener zijn voor nabestaanden dat deze naasten met dementie ook afscheid kunnen of willen nemen. In samenspraak met de familie, verzorgenden en andere medewerkers bij de uitvaart, kan een afscheid goed worden vormgegeven voor mensen met dementie. De naaste met dementie kan gedeeltelijk of geheel deelnemen aan het afscheid.

Samen dementievriendelijk

In het voorjaar van 2019 schreef ik een blog over uitvaart en dementie. Een blog waarin ik schreef over de invloed die muziek kan hebben op mensen met dementie en de toevalligheid dat ik via een mede-orkestlid een algemene training van ‘Samen Dementievriendelijk’ kon volgen.
Daardoor ben ik ook een training gaan volgen die specifiek is gericht op uitvaartbegeleiding.
Deze zou in maart starten, maar door corona werd de training uitgesteld tot juni/juli.
Bij de training worden door ervaringen en rollenspelen handvatten aangereikt hoe je een afscheid dementievriendelijk kunt realiseren.

Omgaan met mensen met dementie

1 op de 5 mensen krijgt dementie – dat is behoorlijk veel. Bij Samendementievriendelijk kan je trainingen doen voor allerlei dagelijkse situaties, maar ook voor verschillende beroepsgroepen doen. Online of in groepsverband.
1 op de 5 mensen! Dat betekent dat de kans groot is dat er in je omgeving iemand met dementie is. Dat kan een buur zijn, maar ook een familielid. Mensen blijven veel langer thuis wonen en om in het dagelijks leven mensen met dementie allereerst te herkennen, maar ook door je eigen gedrag hierop in te spelen, vergemakkelijkt het leven van hen, maar ook van jezelf.

Laat iedereen in zijn of haar waarde

Mensen met dementie blijven gewoon mensen met gevoel. Als je hen niet in hun waarde laat, voelen ze dit feilloos aan. Daarbij kan het best zijn, dat ze je de volgende keer niet herkennen. Dan kan het lastig zijn om daarin mee te gaan of gewoon weer vriendelijk zijn. Jij kunt het je immers wel herinneren.
Om zelf ook hiermee om te gaan, wandel ik tegenwoordig regelmatig met mensen met dementie. Dat is altijd heel gezellig, je hoort nog eens wat! Veel over wat mensen hebben meegemaakt in hun leven. Soms ook inderdaad meerdere malen, maar dat deert mij helemaal niet.
Natuurlijk blijf ik wel de buitenstaander en ben ik niet de naaste die geconfronteerd wordt met iemand die mij soms niet meer herkent of me voor iemand anders aanziet. Door deze wandelingen en door mensen met dementie de gelegenheid om afscheid te nemen van hun dierbare hoop ik niet alleen een bijdrage te leveren aan de kwaliteit van hun leven, maar ook van betekenis te zijn voor de naasten en hen hierin bij te staan.

Amsterdam, 30 oktober 2020

Informatie en initiatieven:

– Site Samen Dementievriendelijk
– Stichting Alzheimer Nederland
– Site over Dementievriendelijke uitvaartzorg

Printen, mailen of delen
Allerzielen - herdenken

Allerzielen – gedenkavond – lichtjesavond 2020

Allerzielen – Herdenken in 2020

2 november is de traditionele herdenkingsdag – ook wel Allerzielen genoemd.
Het jaar 2020 zal iedereen zich ongetwijfeld blijvend herinneren.
Maar als je partner, opa of oma, moeder of vader, je kind, vriend of vriendin dit jaar is overleden zal er een andere herinnering aan zijn of haar overlijden zijn. Of het coronavirus nu de oorzaak van het overlijden was of niet.
Eenzaamheid, angst, troosten, onduidelijkheid over wat wel en niet kan, het speelt allemaal mee bij en na een overlijden.

Als uitvaartbegeleider kreeg en krijg ik te maken met al deze facetten. Nog meer dan anders, is ‘er zijn’ en ‘uitzoeken wat er wel mogelijk is’ belangrijk.
Mijn intentie is om – als het wel weer écht mogelijk is – een algemene herdenkingsbijeenkomst te organiseren.
Een bijeenkomst om troost te bieden, troost bij elkaar te vinden en herinneringen te kunnen delen.

Gedenkavonden in Amsterdam in 2020

Allerzielen – de traditionele herdenkingsdag ook wel meer wereldlijk Lichtjesavond of Gedenkavond genoemd, wordt door veel organisaties dit jaar niet gehouden. Soms ook wel, maar dan in een andere vorm.
Hieronder is een overzicht dat ik elk jaar maak. Omdat er veel nog niet bekend is (d.d. 16 oktober), zal ik de informatie regelmatig controleren en aanpassen.
De informatie is inmiddels aangepast (d.d. 26 oktober).

Het jaar 2020 is weliswaar bijna voorbij, maar de maatregelen in verband met het coronavirus helaas nog niet.

Omdat het troost kan geven, al is het maar door rustig de woorden tot je nemen, tot slot dit maal een gedeelte uit een gedicht van Pieter Boskma

…
Er waait vandaag een rare wind
de blaadjes vallen omhoog
en vormen een soort boog
tegen de natuurwet in.

Zo zijn de dingen tegenwoordig:
licht, maar geladen met betekenis.
Ik zoek naar soortgelijke woorden
en vind ze als ik je beeltenis

in de bladerboog verschijnen zie,
die als een halo om je haren staat
en je het air geeft van een heilige,

waar je zelf het hardst om lachen moet
al geef je toe dat het je wel wat doet
dat ik de dingen zo gebeuren laat.
…

pag 25 uit Doodsbloei van Pieter Boskma
Een rouwdagboek in verzen
2010 – De Bezige Bij, Amsterdam / Antwerpen
ISBN 9789023498551


Een overzicht herdenkingsavonden in 2020 op begraafplaatsen:

– De Nieuwe Ooster & De Nieuwe Noorder: Herinnering verlicht.
Gemeentelijke begraafplaatsen De Nieuwe Ooster en De Nieuwe Noorder de herdenkingsavond organiseren op 2 november een online radioprogramma.
– Herdenkingspark Westgaarde: Herdenking op maandag 2 november en vanaf 3 november.
2 november – online programma vanaf 19.30 uur waarvoor u via bovenstaande link de naam van uw dierbare kunt doorgeven. Vanaf 3 november is het mogelijk een kaars ophalen om op een voor de nabestaanden gewenste plek aan te steken.
– R.-K. Begraafplaats Buitenveldert : op zondag 1 november zal Allerzielen dit jaar op een aangepaste wijze gevierd worden. Er is slechts plaats voor 60 personen. Nabestaanden die het afgelopen jaar een dierbare hebben verloren krijgen voorrang op deze plaatsen.
De bijeenkomst middels livestream uitzenden, zodat iedereen het waar dan ook kan volgen.
– Begraafplaats & Crematorium Westerveld
Begraafplaats en Crematorium Westerveld organiseert dit jaar geen gedenkavond.
– Zorgvlied organiseert dit jaar geen Lichtjesavond.
Zorgvlied is op maandag 2 november 2020 en op donderdag 24 december 2020 tijdens de reguliere openingstijden te bezoeken (van 09.00 uur tot 17.00 uur).

Algemene herdenkingsbijeenkomsten:

– Televisieprogramma Voor wie steek jij een kaarsje op? – maandag 2 november om 20.25 uur bij KRO-NCRV op NPO 2.
– De oude Lutherse kerk op het Spui (Singel 411, 1012 WN Amsterdam)
Op dit moment is nog niet bekend of en hoe De avond voor alle zielen wordt ingevuld
– Allerzielen in het Vondelpark gaat dit jaar niet door.


Amsterdam, 16 oktober 2020

Printen, mailen of delen
Allerzielen - lichtjesavond 2019

Allerzielen – over de dood en het leven

Allerzielen - Dag van de Doden

2 november is het Allerzielen - de dag waarop de gestorvenen worden herdacht. Dat brengt mij er niet alleen toe om in dit blog te schrijven over het herdenken van overledenen, maar ook over de vraag hoe we omgaan met de dood.
Afgelopen jaar zijn er in de media verschillende artikelen verschenen en televisiedocumentaires te zien geweest waarin het omgaan met de dood centraal stond. Tegelijkertijd betekent dit ook vaak een zoektocht naar de zin van het leven.
Onderaan geef ik ook een overzicht van de Lichtjesavonden/Herdenkingsavonden die dit jaar in Amsterdam worden georganiseerd.

Paradijselijk leven en unieke doodscultuur in Mexico

In augustus verscheen in de Volkskrant een artikel over Mexico als aards paradijs. Mexicanen voelen zich namelijk erg gelukkig. Dat komt door de aandacht die Mexicanen voor elkaar hebben tijdens het leven, maar ook door de uitbundige viering van de Dag van de Doden (Allerzielen). In het artikel staat zelfs dat de schrijver Oliver Burkeman in zijn boek Tegengif (The antidote) stelt dat door hun unieke doodscultuur Mexicanen uitblinken in levenskunst.
'Inwoners van dit land sterven niet als ze hun laatste adem uitblazen, ze sterven pas als geen levend mens meer aan hen denkt en de laatste herinnering aan hen vervaagt als ze zelfs op 2 november geen tequila meer krijgen.'

Het leven zin blijven geven en omgaan met de dood

Een programma over hoe verschillende culturen omgaan met de dood was het televisieprogramma Last days dat de VPRO in de zomer van 2019 uit heeft gezonden. Hierin reist fotografe Lieve Blancquaert naar verschillende landen om te laten zien hoe daar met ouder worden wordt omgegaan en daarmee ook met de dood. Zorgen voor elkaar en dansen met elkaar tijdens leven - het leven zin blijven geven. Dat werd in beeld gebracht in deze mooie serie.
Ook tradities in Sulawesi waarbij familieleden soms jaren de overledenen nog in huis houden, maar hen ook na de begrafenis elk jaar opnieuw verzorgen of de enorme bedragen die in Ghana worden uitgegeven voor begrafenis.
Overal ter wereld wordt anders omgegaan met de dood. Soms onder traditionele druk, maar soms ook op een hele mooie manier.

Op zoek naar de zin van het leven

Als laatste wil ik journalist Fokke Obbema noemen die, na zijn hartstilstand twee jaar geleden, even dood was. Met het daadwerkelijk besef van sterfelijkheid, interviewde hij veertig mensen. Op zoek naar de zin van het leven. Het antwoord daarop was vanzelfsprekend niet eenduidig. Wel kwam het besef naar voren dat we als mens verbonden zijn met elkaar, met de natuur, met het heelal. Dat het levensgeluk afhangt van het geluk van de ander: toon kwetsbaarheid, leer van anderen, maak verbinding...

Omarm elkaar niet alleen op 2 november, maar ook op andere dagen van jaar.
Ontmoet elkaar op een van de herdenkingsbijeenkomsten.

Herdenkingsavonden (2019)

Lichtjesavonden is een algemene naamgeving voor de oorspronkelijke rooms-katholieke traditie om een overleden dierbare te herdenken tijdens Allerzielen (2 november).
Een aantal begraafplaatsen in Amsterdam organiseert een herdenkingsavond, maar er vinden ook algemene bijeenkomsten plaats.
De KRO-NCRV zendt op 2 november de herdenkingsavond uit die op 1 november op BC-Westerveld plaatsvindt.

Een overzicht herdenkingsavonden op begraafplaatsen:

- De Nieuwe Ooster - 30 oktober 2019 van 18.00-21.00 uur: Herinnering verlicht.
De gemeentelijke begraafplaatsen (DNO en DNN) organiseren om en om een herdenkingsavond..
- De Nieuwe Noorder: Er is dit jaar geen Noorderlichtjesavond op De Nieuwe Noorder.
- Lichtjestocht Oostelijke Eilanden - 1 november 18.45 - 20.30 uur - start bij de Oosterkerk, Kleine Wittenburgerstraat 1.
- HerdenkingsparkWestgaarde: zaterdag 2 november van 18.30 tot 21.00 uur
- R.-K. Begraafplaats Buitenveldert: vrijdag 2 november Allerzielendiner - aanmelding (tot 26 oktober) verplicht)  en zondag 4 november Eucharistieviering in de kapel van de begraafplaats.
- Begraafplaats & Crematorium Westerveld een gedenkavond: vrijdag 1 november van 18.30 tot 20.00 uur
- Zorgvlied dinsdag 24 december van 16.30 - 19.30

Algemene herdenkingsbijeenkomsten rond Allerzielen:

- De oude Lutherse kerk op het Spui (Singel 411, 1012 WN Amsterdam) organiseert op 2 november tussen 20.00 -21.15 uur een bijeenkomst rond Allerzielen, voor alle mensen van de stad.
- Allerzielen in het Vondelpark start op 2 november om 18.30 bij de grote vijver in het Vondelpark, vlakbij het Theehuis en Melkhuisje en makkelijk te bereiken via de ingang Van Eeghenstraat. Van 18.30 tot 20.30, iedereen welkom.

Naschrift

Dit blog schreef ik in grote lijnen vorige week vrijdag. Ik laat een blog altijd even liggen om het, na de genomen afstand, nog een keertje door te lezen. Laat er nu op zaterdag een prachtig interview in het AD staan met Frits Spits over zijn boek 'Alles lijkt zoals het was'.
Vorig jaar stierf zijn echtgenote en grote liefde. In het boek staan Nederlandstalige liedjes en gaat over een jaar van rouw.
Het interview is een prachtige toevoeging op het onderwerp Allerzielen en omgaan met de dood.

Veranderende kijk op het leven.

Frits Spits zegt tegen de interviewer ,,Al meer dan een jaar overvalt dat gevoel [Alles lijkt zoals het was - JM] me. Elke dag.
Dan is het alsof er niets veranderd is, alsof ik naar een decor staar waarin alles tot stilstand is gekomen.’’ ,,Ik moet dus leren dat mijn leven vanaf nu hand in hand gaat met de dood. Dat verandert je kijk op alles.’’ …
,,Ik wil gewoon over haar blijven praten. Zoals Bram Vermeulen al zong: ‘Dood ben ik pas als jij me bent vergeten’.’’

Amsterdam, 21 oktober 2019

Meer informatie:
  • De Volkskrant - het mysterie van het Mexicaans geluk , 2 augustus 2019
    Boek van Oliver Burkeman , Tegengif, uitgeverij: Ambo ISBN: 9789026323232
    Oorspronkelijk Engelstalig uitgave: Oliver Burkeman, The Antidote, Haynes Publishing Uk, 9781784709662
  • Last Days, Fotografe Lieve Blancquaert reist opnieuw de wereld rond om deze keer het einde van ons leven in beeld te brengen. Uitgezonden door de VPRO, juni-juli 2019
  • Fokke Obbema, De zin van het leven, interviewreeks in de Volkskrant gedurende het gehele jaar
    Boek van Fokke Obbema, De zin van het leven, uitgeverij Atlas Contact, ISBN 9789045039329
  • Interview met Frits Spits, AD 19 oktober 2019
    Boek van Frits Spits, Alles lijkt zoals het was, uitgeverij Luitingh-Sijthoff, ISBN 9789024587001
    Lied Bram Vermeulen - Testament
Printen, mailen of delen
Uitvaartfotografie

Afscheidsfotograaf

Foto's (laten) maken van of bij een uitvaart. Sommigen zullen zich aanvragen of dat nu wel zo gepast of nodig is? Of iets nodig is, daar ga ik in principe niet over. Dat het mogelijk is, is misschien wel iets waar je nog niet bij stil hebt gestaan.

Waarom een speciale 'afscheidsfotograaf' vragen om foto's te maken

Je kunt natuurlijk zelf foto's maken van de overledene, maar tijdens de uitvaart en ook de periode daarvoor, ben je ook met hele andere dingen bezig. Als je een herinnering hieraan wilt, is een afscheidsfotograaf wellicht een optie.
Een fotograaf is aanwezig, maar écht je merkt er nauwelijks iets van. Ook omdat je juist met andere dingen bezig bent.
Het is bij veel uitvaartfotografen ook mogelijk dat zij een fotoboek maken.
Foto's die genomen zijn bij of van een afscheid zijn een hele mooie en waardevolle herinnering.
Of kunnen dat in ieder geval zijn.

Uitvaartfotografie - eigenlijk is het niet nieuw

Er zijn tegenwoordig vrij veel fotografen die zich hebben toegelegd of toeleggen op de uitvaartfotografie. Dat uitvaartfotografie niet iets is van de laatste jaren was in 2015-2016 te zien in het uitvaartmuseum Tot Zover. Overal ter wereld zijn - ook vroeger al -  foto's van overleden dierbaren gemaakt. Er zijn veel post-mortemfoto's van kinderen bewaard gebleven in archieven. Dit schrijft men toe aan de hoge kindersterfte in de 19e eeuw. Nabestaanden poseerden voor de foto en de overledene was mooi gekleed. Soms is ook te zien dat de mond en/of de ogen van de overledene nog open zijn. Zo'n beeld komt wel extra binnen als je daarnaar kijkt.
De insteek is nu wel iets anders geworden. Het is tegenwoordig natuurlijk ook om makkelijker om (meer) foto's te maken. Was het voorheen voornamelijk een enkele foto die als herinnering werd gemaakt, is het tegenwoordig gebruikelijk om een herinnering van het gehele afscheid te maken.

De kosten van een uitvaartfotograaf liggen tussen de € 300,- en € 600,- en zijn mede afhankelijk van het aantal foto's dat gewenst is.

Amsterdam, 29 augustus 2019

een nieuw blog verschijnt.

Algemene informatie:

Post mortemfoto's van de Britse verzamelaar Paul Frecker
Expositie Uitvaartmuseum Tot Zover - Post mortem. Foto's vol liefde en verdriet

Enkele uitvaartfotografen:

Anouk Paulissen - Zonnestraal uitvaartfotografie 
Boukje Canaan - Afscheidsfotograaf
Eveline Renaud - afscheids fotografie
Milvia Luijendijk - De gevoelige plaat
Rob Haak rouwfotografie
Informatie over fotografen:
NCVA (Nederlands Collectief van Afscheidsfotografen)

Printen, mailen of delen
Blog over dementievriendelijk, muziek en uitvaartbegeleiding

Dementievriendelijk

Uitvaartbegeleiding en dementie(vriendelijk)

Voordat ik de  opleiding voor uitvaartbegeleiding bij Meander Uitvaartbegeleidingen startte, was er eerst een intakegesprek. Een van de opdrachten was een stukje tekst schrijven en voordragen. Mijn tekst ging over de film Alive inside, over de invloed van muziek op mensen met Alzheimer.
Als uitvaartbegeleider ontmoet je allerlei mensen. Natuurlijk ook mensen die lijden aan dementie, in wat voor vorm dan ook.
Het kan zijn dat de overledene dementie had, dan hebben de nabestaanden vaak veel meegemaakt. Het is ook mogelijk dat een nabestaande aan dementie lijdt.

Misschien nam de overledene of neemt de nabestaande deel aan een van de hierna genoemde initiatieven. Dan kan ik hier als uitvaartbegeleider op inspringen.
Wie ik ook ontmoet, ik probeer zo veel mogelijk recht te doen aan de overledene en te luisteren naar de nabestaanden.

Televisiespotjes dementievriendelijkheid

De laatste maanden zijn er regelmatig spotjes op televisie te zien van Stichting Alzheimer onder de campagnenaam 'Samen maken we Nederland dementievriendelijk'.
Alzheimer is de meest voorkomende vorm van dementie bij mensen. Dementie is een verzamelnaam van verschijnselen waarbij geheugenverlies, problemen met oriëntatie, gedrag en/of taal kan of kunnen optreden.

Ongeveer 70% van alle mensen met dementie, heeft de ziekte van Alzheimer.
Bij Alzheimer kunnen de hersencellen steeds minder goed contact maken met elkaar en met de zenuwen die informatie van en naar de hersenen doorgeven.

Muziek en dementie

Het mooie is dat onderzoek heeft uitgewezen dat muziek juist verbindingen legt tussen beide hersenhelften en dat het muzikale geheugen bijna tot het einde toe blijft functioneren.
De film Alive Inside laat de wonderbaarlijke invloed zien die het luisteren naar muziek kan hebben.
In deze documentaire spelen mensen, die vaak al jaren in een verpleeghuis leven, de hoofdrol.
Zij zijn steeds meer in zichzelf teruggetrokken geraakt.

Door via een iPod naar muziek uit hun jeugd te luisteren, openen patiënten zichzelf voor de buitenwereld en worden ze vaak een ander mens. Deze documentaire speelt zich af in Amerika, maar ook in Nederland vindt deze vorm van muziektherapie gehoor. Muziektherapeute Manon Bruinsma is warm pleitbezorgster van deze persoonlijke muziektherapie in Nederland.

De cirkel is rond

Sinds kort speel ik weer viool in een (amateur)orkest. Ik heb jaren niet echt regelmatig meer gespeeld, maar ik miste het al lang om samen met anderen te spelen. Nu is tijd bij het werken in de uitvaart altijd ongewisse factor, maar het gemis werd steeds groter.
Ik heb me nog maar net aangesloten of er verschijnt een bericht dat er een training 'Samen Dementievriendelijk' wordt gegeven.
De (algemene) training gaf handvatten om dementie bij mensen te herkennen en hoe hiermee om te gaan.
De cirkel lijkt rond waardoor ik vertrouwen heb dat ik het spelen kan blijven combineren met het werk als uitvaartbegeleider.

Amsterdam, 18 januari 2019

Informatie en initiatieven:

- Site Samen Dementievriendelijk
- Stichting Alzheimer Nederland

- https://musicandmemory.nl/hoe-het-begon/ Music and Memory Nederland. Na het zien van het clipje van ‘Henry’ nam muziektherapeute Manon Bruinsma contact met Dan Cohen op en werd door hem ondersteund bij het opzetten van iPodprojecten in verschillende verpleeghuizen in Nederland.
- Clipje 'Henry' 
- Magisch Interactief Schilderij
- ‘Mind the Music’ is een initiatief van AxionContinu en de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht (HKU) en wordt mede mogelijk gemaakt door het meerjarenprogramma Lang Leve Kunst met dementie, stichting RCOAK en stichting Sluyterman van Loo. Het programma Lang Leve Kunst stimuleert kunst- en cultuurparticipatie van ouderen (65+) in Nederland. Steeds meer professionals raken overtuigd van de effectiviteit van kunst als instrument om de levenskwaliteit van ouderen te verhogen.

Printen, mailen of delen
Eindejaarsblog - 2018

Afscheid van 2018

Afscheid

Ter afsluiting van het jaar 2018 een gedicht voor nabestaanden,
in herinnering aan alle mensen die zijn overleden.

Ik mis je in alle kleuren

Er zijn geen vaste kleuren

het is niet blauw of geel

je kunt in rood ook zeggen

ik mis je heel erg veel

 

er zijn geen strakke lijnen

soms is het bruin, soms groen,

verdriet past niet in hokjes

van hoe je het moet doen

 

soms schilder ik dat ik je mis

en kies ik glanzend goud

omdat ik daarmee zeggen kan

hoeveel ik van je houd

 

soms verf ik dwars door het papier

met inkt zo zwart als roet

omdat ik echt niet weten zou

hoe het nu verder moet

 

ik klieder vaak ook maar wat aan

en het wordt een bonte boel

als ik me soms meer pimpelpaars

en dan weer knaloranje voel

 

soms teken ik een witte stip

met grijze cirkels eromheen

ik zit er ergens middenin

en voel me helemaal alleen

 

in alle kleuren van mijn tranen

denk ik elke dag aan jou

dus als de zon weer schijnen gaat

heb ik een regenboog van rouw.


Uit:  'Ik mis je in alle kleuren'
Gedichten van Margreet Jansen en illustraties van Angelique Bosman
ISBN 978-90-824424-0-3

Ik wens u een schilderachtig 2019.

Judit Meijer
Atente uitvaartbegeleiding - Amsterdam

Amsterdam, 28 december 2018

Printen, mailen of delen
Blog Kinderuitvaart en verzekeringen

Uitvaartverzekering voor je kind

Meer kinderuitvaarten na wetswijziging? En is je kind meeverzekerd in je uitvaartverzekering? 

Het afsluiten van een uitvaartverzekering is natuurlijk altijd een persoonlijke keuze.
Mijn blog over de komende wetswijziging Basisregistratie Persoonsgegevens, deed bij mij wel de vraag rijzen of dit voor verzekeraars reden is om hun polis voor een kinderuitvaart aan te passen. Is je kind eigenlijk meeverzekerd als je zelf een uitvaartverzekering hebt afgesloten?

Helaas komt het voor dat kinderen komen te overlijden.
Is het kindje maximaal 24 weken oud en leeft hij/zij korter dan 24 uur, dan krijgen tot nu toe de ouders de vraag of zij hun kindje willen begraven of cremeren of dat zij afstand willen doen van het kindje.
Doen de ouders afstand van hun kindje, dan regelt het ziekenhuis de crematie.
Is het kindje ouder dan 24 weken, dan is het regelen van een uitvaart verplicht en wordt deze vraag ook niet aan de ouders gesteld.
Ik verwacht dat door de wetswijziging in  Basisregistratie Persoonsgegevens ouders vaker zullen besluiten om geen afstand te doen van hun kindje, maar een uitvaart willen regelen.

Verzekeringsman aan de deur

Vroeger kregen mensen vaak één keer per jaar bezoek aan huis van een verzekeringsadviseur. Die kwam dan persoonlijk langs, in de hoop allerlei verzekeringen te kunnen afsluiten. Dat was een aangelegenheid waar wij thuis nogal de draak mee staken omdat de man altijd vol verhalen zat waar je niet op zat te wachten en lastig de deur uit te krijgen was.
Naast een opstal- of inboedelverzekering sloot men dan ook vaak een uitvaartverzekering af voor een net geboren kind.
Zelf heb ik ook zo’n uitvaartverzekering die mijn ouders enkele maanden na mijn geboorte hebben afgesloten. Op de envelop staan de prozarische woorden ‘wie nu leeft, die nu zorgt’.
Tegenwoordig regel je dit natuurlijk allemaal online. Er zijn soms nog wel winkels waar je naartoe kunt voor een persoonlijk advies, maar een verzekeringsadviseur die jaarlijks persoonlijk bij je langskomt, bestaat niet meer.

Hoe zit dat tegenwoordig met een uitvaartverzekering voor kinderen?

Ik heb verschillende verzekeraars aangeschreven en zij zien – vooralsnog – geen reden om hun polissen voor kinderuitvaarten te wijzigen naar aanleiding van de komende wetswijzing.
De polisvoorwaarden verschillen: er zijn verzekeraars waarbij kinderen automatisch zijn meeverzekerd bij de ouder(s) vanaf het begin van de zwangerschap. Er zijn er ook waarbij kinderen vanaf een aantal weken (meestal 20 weken) is meeverzekerd bij de uitvaartverzekering van de ouders. Sommige verzekeraars laten weten dat het goed is om altijd te overleggen. Ook al is er een grens aan het aantal weken gesteld.

Aanmelding kind bij verzekeraar

Na de geboorte geldt bij bijna alle verzekeringen dat een zoon of dochter pas na aanmelding bij de verzekeraar is meeverzekerd op de uitvaartverzekering van de ouders.
Heeft u als ouder een uitvaartverzekering? Het voelt tegennatuurlijk aan op het moment na een geboorte, maar dan is het verstandig om uw kind binnen een paar maanden na de geboorte aan te melden bij de verzekeraar. 

Wereldlichtjesdag en registratie van overleden kinderen

Ter nagedachtenis aan alle overleden kinderen, wordt over heel de wereld ‘s avonds op Wereldlichtjesdag (elke tweede zondag in december) een kaarsje aangestoken.
– 19 december 2018
Eerste Kamer stemt in met registratie levenloos geboren kinderen
– februari 2019: 
De technische en juridische inwerkingtreding staat gepland voor 3 februari 2019. Dat betekent dat ouders vanaf maandag 4 februari 2019 een verzoek kunnen indienen om hun levenloos geboren kind in de BRP op te nemen.

Amsterdam, 17 december 2018

Printen, mailen of delen
Blog over programma Joris zoekt troost

Joris zoekt troost

Troost ten tijde van verlies, rouw en verdriet

Op mijn Facebookpagina meldde ik eerder dat de NPO een serie over tradities en veranderingen in de rouw- en uitvaartcultuur uitzendt.
Ik kan het niet nalaten om deze serie een keer extra onder de aandacht te brengen.
Er zijn inmiddels twee afleveringen geweest en ik kan iedereen aanraden die ze nog niet heeft gezien, terug te kijken.
Joris Linssen laat in de serie op een mooie manier zien hoe tradities en gebruiken rond rouw en afscheid door de jaren heen zijn gewijzigd en wijzigen, maar soms ook juist in stand blijven.

Veranderende tradities

Linssen interviewt op een warme en liefdevolle wijze nabestaanden over hun ervaringen en waarom het afscheid van hun dierbare op een bepaalde wijze heeft plaatsgevonden.
Hij laat uittingen zien van publieke rouw in stilte of juist met lawaai. Ook komt de invloed die het overlijden en de begrafenis van Manfred Langer - oprichter van discotheek iT - heeft gehad op de persoonlijke invulling van een afscheid. Daarnaast deden rituelen en gebruiken van andere culturen hun intrede in Nederland. En interviewt hij een dochter over de de eeuwenoude traditie op Vlieland die haar vader deed besluiten om toch begraven te willen worden en niet gecremeerd.

Op de site van de NPO staat de volgende omschrijving:
In vier afleveringen onderzoekt Joris Linssen hoe de rouw- en uitvaartcultuur de afgelopen eeuw veranderde.
In Joris zoekt Troost kijkt hij Nederland en de Nederlander in het diepst van de ziel.
Hoe laten we ons troosten in tijden van rouw en verdriet?
De dood is van alle tijden, maar het ritueel rondom het afscheid is drastisch veranderd. Eeuwenoude tradities hebben plaatsgemaakt voor nieuwe rituelen.

Joris zoekt Troost - de moeite waard om (terug) te zien.

Wanneer en hoe laat: Uitzendingen op 29 november, 6, 13 en 20 december 2018
NPO 2, 20.25 uur
Informatie: https://pers.kro-ncrv.nl/programmas/joris-zoekt-troost 
Terugkijken: https://www.npostart.nl/joris-zoekt-troost/KN_1703201

Amsterdam, 10 december 2018

Printen, mailen of delen
Blog over wijziging Basisregistratie Persoonsgegevens (BRP)

Registratie levenloos geborenen

Besluit Tweede Kamer om voortaan levenloos geborenen op te nemen in de Basisregistratie Persoonsgegevens

Begin oktober besloten de leden van de Tweede Kamer om in te stemmen met het voorstel de uitvaartwet te wijzigen.
Zij willen in de uitvaartwet laten opnemen dat het voortaan mogelijk is om registratie van levenloos geborenen in de Basisregistratie Persoonsgegevens (BRP) mogelijk te maken.
De kamerleden waren eensgezind vóór. Een debat of stemming was dan ook niet nodig, maar het voorstel afdoen als een hamerstuk vond men te kil. Daarom werd er wel even bij stilgestaan met persoonlijke woorden.
Dat is een mooie geste natuurlijk.

De Tweede Kamer vindt dat er vaart achter gezet moet worden bij de wetswijziging voor registratie van levenloos geborenen, maar de Eerste Kamer moet ook nog besluiten. Als het besluit daarna in de Staatscourant wordt geplaatst, dan is de wetswijziging pas echt een feit.
Nu, eind november vraag ik mij af hoe het ermee staat.

Onvoorstelbaar

Stel je eens voor: je ontdekt dat je zwanger bent. Jij, je partner en/of anderen zijn blij.
Dan gebeurt het onvoorstelbare dat de vreugde in één klap doet omslaan in verdriet: je verliest je kind. Je kind overlijdt en wordt bijvoorbeeld na 20 weken levenloos geboren.
Tot nu bestaat je kind dan eenvoudigweg niet bij de burgerlijke stand.
Je kunt namelijk geen aangifte van geboorte doen.
Ook dat is onvoorstelbaar.
Binnenkort is dat verleden tijd en kunnen we zeggen 'je kind bestond dan eenvoudigweg niet'.

Per 1 juli 2017 is wel al besloten om de akte van een levenloos geboren kind te vervangen door de akte van geboorte (levenloos).
Sindsdien kan met deze akte het kind wel ingeschreven worden in het register van overlijden, maar dus niet in het geboorteregister. Oudere aktes kunnen niet worden vervangen.
Daarnaast is het pas sinds 1987 mogelijk om bij aangifte levenloos geboren kinderen een voornaam te geven.

24 weken

Tijdens de opleiding voor uitvaartbegeleiding vonden we het allemaal heel vreemd dat er geen aangifte kon worden gedaan bij de gemeente van een levenloos geboren jong kindje (foetus). In Artikel 2.2 van de Wet voor de lijkbezorging wordt dit als volgt omschreven:
Deze wet is niet van toepassing op een menselijke vrucht die na een zwangerschapsduur van minder dan 24 weken
a. levenloos ter wereld is gekomen, dan wel
b. binnen 24 uur na de geboorte is overleden.

Petitie

Wij - toentertijd uitvaartbegeleiders in spé - vonden het dan wel vreemd, maar we hebben er geen werk van gemaakt.
Dat heeft Natasja Geyteman gedaan. Zij heeft eind 2015 via Petitie.nl het initiatief genomen om de wet te wijzigen.
Enkele andere (bekende) Nederlanders omarmden daarna haar initiatief. Zij brachten het gezamenlijk onder de aandacht bij het algemeen publiek en de politiek.

Hoe staat het er nu mee?

Op de site van de Eerste Kamer is te vinden dat er nog vragen zijn gesteld op 19 november 2018.
Vragen over de voorwaarde voor een inschrijving met terugwerkende kracht, indien een verklaring van geboorte (van een arts) ontbreekt. Zijn getuigenverklaringen dan voldoende?
Ook is de vraag of een ondergrens aan het aantal weken zwangerschap noodzakelijk is voor inschrijving bij de burgerlijke stand.
Nu al staat in het wetsvoorstel dat de wetgeving zo min mogelijk voorwaarden zal omvatten. De vraagsteller denkt echter dat ambtenaren niet kunnen of willen overgaan tot registratie bij het ontbreken van een akte van een levenloos geborene.
De commissie wil het antwoord graag binnen vier weken ontvangen.
Publicatie in de Staatscourant, waarmee de wetswijziging een feit is, wordt dan denk ik wel voorjaar 2019.

Amsterdam, 29 november 2018

Historie / algemene informatie:
  • Janneke Peelen schreef het proefschrift Tussen leven en dood. Rituelen rondom zwangerschapsverlies in Nederland (Nijmegen, Radboud Universiteit, 2012)
  • Artikel in Trouw met verschillende persoonlijke ervaringen van mensen naar aanleiding van de petitie:
  • 1955: Eerste Wet op de lijkbezorging (daarvoor bestond de Begrafeniswet).
  • 1991: Huidige Wet op de Lijkbezorging stamt uit 1991.
Tijdlijn:
  • 9 september 2008: besluit dat het mogelijk wordt om een levenloos geboren kind dat jonger is dan 24 weken te begraven of te cremeren. Er hoeft dan geen Verlof voor begraven of cremeren te zijn, maar in ieder geval wel een (geboorte)verklaring van een behandelend arts:
    Kamerstuk Tweede Kamer - amendement
  • Eind 2015: start petitie 'Ik wil ook in het BRP'.
  • 7 december 2015: vragen in de Tweede Kamer over registratie levenloos geboren kinderen:
    Begin 2016: aanbieden 82.000 handtekeningen aan minister Plasterk door initiatiefnemers
  • April 2016: Brief Plasterk aan Tweede Kamer naar aanleiding van de petitie:
    8 december 2017: besluit Staatscourant.
    Wettelijk besluit gebruik Akte van geboorte te wijzigen: Officiële bekendmaking in de Staatscourant.
  • Oktober 2018: Debat Tweede Kamer:

         – Verslag debat in Tweede Kamer.

         – Artikel NOS over debat.

         – Artikel RTL over debat.

  • 19 november 2018:
    Wetvoorstel Eerste Kamer

  • Februari 2019:
    De technische en juridische inwerkingtreding staat gepland voor 3 februari 2019. Dat betekent dat ouders, vanaf maandag 4 februari 2019, een verzoek kunnen indienen om hun levenloos geboren kind in de BRP op te nemen.
Schaduwfoto's van Esra Brekelmans:

• Bericht van RTL-nieuws

Printen, mailen of delen
Blog over Lichtjesavond en Allerzielen

Troost en herdenken

T r o o s t

zo op zoek naar ronde woorden
woorden
voor wat tederheid
woorden
die verdriet polijsten
woorden
die zijn toebereid
om te troosten en te strelen
woorden
om je leed te delen
ook al raak je pijn niet kwijt

maar de woorden
zijn verdwenen
alle woorden
zijn gegaan
ik wil eenvoudig
zonder woorden
heel dicht bij je komen staan

Troostdichter Boudewijn Betzema

Troost en overdenking

Soms vallen puzzelstukjes samen: Afgelopen zondag hoorde ik op de radio over stichting Troosthuisje in Deventer. Een huis waarin dichter Boudewijn Betzema troost biedt door een luisterend oor en gedichten. Een gedicht vind ik een mooie vorm voor een overdenking en door het radiofragment heb ik bovenstaand gedicht gevonden als opening voor dit blog.
Nu ben ik verre van een dichtkenner, maar door mijn werk als uitvaartbegeleider ben ik wel vaak op zoek naar een paar toepasselijke regels. Dat kunnen natuurlijk net zo goed zelf bedachte regels of regels uit een lievelingslied zijn van iemand. Het is maar net wat past bij degene die is overleden en de nabestaanden.

Gedenken en denken aan

Eind oktober en begin november organiseren veel begraafplaatsen Lichtjesavonden of Allerzielen. Allerzielen is oorspronkelijk een katholieke dag om diegenen die zijn overleden te herdenken.
Algemene Herdenkings- of Lichtjesavonden organiseren, is iets dat de afgelopen jaren meer en meer in zwang is geraakt.
Waren tradities voorheen vooral verbonden aan een religie, nu zoekt men in een wereld zonder religie ook naar rituelen. Vaak zijn religieuze tradities op hun beurt weer ontstaan uit wereldlijke tradities. Zo is er altijd door de tijden heen een wisselwerking geweest tussen allerlei levenswijzen. Dat op zich is al een mooi gegeven.

Een dag om even stil te staan bij het leven dat iemand heeft geleefd. Een moment van rust en overdenking. Om te denken aan dingen die je samen hebt gedaan en meegemaakt.
Natuurlijk, op andere momenten spreek je ook over je overleden dierbare, vertel je elkaar anekdotes of denk je aan iemand, maar door een traditie krijgt rouw en troost ook sociale erkenning.
De herdenkingen vinden meestal in de avond plaats. Waar een herdenking ook plaatsvindt, er heerst dan een serene rust en saamhorigheid.
Nabestaanden ontvangen meestal een uitnodiging van een begraafplaats waar hun dierbare is begraven of gecremeerd in het afgelopen jaar, maar de herdenkingen zijn natuurlijk algemeen toegankelijk.

Herdenkingsavonden: Voor iedereen die op zoek is naar ronde woorden of alleen maar dicht bij je wil staan.

Herdenkingsavonden in Amsterdam.

Een aantal begraafplaatsen in Amsterdam organiseren een herdenkingsavond, maar er vinden ook algemene bijeenkomsten plaats.
De KRO-NCRV zendt op 2 november de herdenkingsavond uit die op BC-Westerveld plaatsvindt.

Een overzicht (2018) :

– De Nieuwe Ooster: organiseert eens in de twee jaar een herdenking. Dit jaar is er geen herdenkingsavond op DNO.
– De Nieuwe Noorder: Woensdag 31 oktober van 18.00 tot 21.00 uur Noorderlichtjesavond op De Nieuwe Noorder.
– Westgaarde: vrijdag 2 november van 18.30 tot 20.30 uur
– R.-K. Begraafplaats Buitenveldert: vrijdag 2 november (Allerzielendiner – aanmelding verplicht) en zondag 4 november Eucharistieviering in de kapel van de begraafplaats (15.30 uur).
– Begraafplaats & Crematorium Westerveld een gedenkavond: vrijdag 2 november van 19.00 tot 20.30 uur
– Zorgvlied: zondag 4 november 14.30 uur, aanmelding verplicht.
– R.-K. Begraafplaats Buitenveldert: zondag 4 november Eucharistieviering in de kapel van de begraafplaats (15.30 uur). Tussen 12.00 en 20.00 uur worden speciale activiteiten georganiseerd (o.a. zegening graven, gelegenheid om boeket te maken, namen zingen).

Algemene herdenkingsbijeenkomsten:

– De oude Lutherse kerk op het Spui (Singel 411, 1012 WN Amsterdam) organiseert op 2 november vanaf 20.00 uur een bijeenkomst rond Allerzielen, voor alle mensen van de stad.
– Vondelpark Allerzielen in het Vondelpark start om 18.30 bij de grote vijver in het Vondelpark, vlakbij het Theehuis en Melkhuisje en makkelijk te bereiken via de ingang Van Eeghenstraat. Van 18.30 tot 20.30, iedereen welkom.

Stichting Troosthuisje – Deventer

Stichting Troosthuisje  heeft als doel troost te bieden door middel van een luisterend oor. In te spelen op en te participeren in een verhardende samenleving die in toenemende mate de basale menselijke behoeften als aandacht, empathie en leefbaarheid uit het oog dreigt te verliezen.

Steeds vaker lopen mensen met hun ziel onder de arm over straat. We lopen aan hen voorbij, we hebben er geen erg in of maken domweg geen tijd voor ze. Uit eerder uitgevoerde Troosthuisjes-projecten in Zwolle en in Zutphen bleek de behoefte aan een luisterend oor, onverdeelde en pure aandacht in een heel grote behoefte te voorzien. Of zoals dikwijls werd gezegd: “Dit komt zomaar op mijn pad en is er voor alle mensen. Waar vind je dit nog.”

Amsterdam, 15 oktober 2018

Printen, mailen of delen
Blog Atente - 24-uurskamer, 24 uur open, 24 uur toegang

Afscheid nemen in 24-uurskamer

Afscheid nemen - veranderingen in de afgelopen jaren.
Van een kortstondig afscheid, naar 24-uurs kamer

In de jaren negentig overleed mijn laatste oma. 24-uurskamers bestonden nog niet en een uitvaart verliep over het algemeen volgens ongeschreven regels.
Ik weet nog goed dat ik met mijn zus in een uitvaartcentrum bij haar ging kijken en we tegen elkaar zeiden: Goh, haar haar zit zo anders. We fluisterden tegen elkaar: Zouden we aan haar mogen zitten om dat te veranderen? Uit onzekerheid giebelden we een beetje en zeiden: Nou weet je wat, er is toch niemand, laten we het gewoon doen!

Wat is er veel veranderd in 25 jaar!
Juist de laatste 25 jaar is er inderdaad veel veranderd in de uitvaartzorg. Bovenstaande ervaring is tekenend hoe het tot halverwege de jaren negentig was. Natuurlijk is er altijd een verschil (geweest) tussen grote steden en daarbuiten. Al is het alleen al door de grootte van de huizen, maar traditie speelt ook een rol.

24/7 toegang.

Nu ik inmiddels een eigen uitvaartonderneming ben gestart, ben ik nog steeds heel blij dat ik – meestal – de overledenenverzorging zelf uitvoer. Het maakt het contact met de nabestaanden nog intenser.
Zelf vind ik het heel mooi dat je daarna bij een 24-uurskamer de mogelijkheid hebt om wanneer je maar wilt en hoe lang je maar wilt bij je dierbare kunt zijn. Een afspraak maken is niet nodig, want je hebt immers een sleutel, code of pasje. Natuurlijk blijft de keuze voor een 24-uurskamer bij de nabestaande(n).
In Amsterdam zijn er bij R.-K. Begraafplaats Buitenveldert twee 24-uurskamers.

Een paar dagen geleden ontving ik de nieuwsbrief van Herdenkingspark Westgaarde (PC Uitvaart).
Westgaarde is enorm aan het verbouwen. En wat worden er vanaf juli 2018 in gebruik genomen?
Juist, 24-uurskamers!
Zijn de Amsterdammers dan toch aan het veranderen?

En mijn eigen plannen voor een 24-uurskamer?
Die blijf ik in gedachten houden, want dat kan natuurlijk nog altijd!

Amsterdam, 12 februari 2018

Printen, mailen of delen