Allerzielen - Dag van de Doden

2 november is het Allerzielen - de dag waarop de gestorvenen worden herdacht. Dat brengt mij er niet alleen toe om in dit blog te schrijven over het herdenken van overledenen, maar ook over de vraag hoe we omgaan met de dood.
Afgelopen jaar zijn er in de media verschillende artikelen verschenen en televisiedocumentaires te zien geweest waarin het omgaan met de dood centraal stond. Tegelijkertijd betekent dit ook vaak een zoektocht naar de zin van het leven.
Onderaan geef ik ook een overzicht van de Lichtjesavonden/Herdenkingsavonden die dit jaar in Amsterdam worden georganiseerd.

Paradijselijk leven en unieke doodscultuur in Mexico

In augustus verscheen in de Volkskrant een artikel over Mexico als aards paradijs. Mexicanen voelen zich namelijk erg gelukkig. Dat komt door de aandacht die Mexicanen voor elkaar hebben tijdens het leven, maar ook door de uitbundige viering van de Dag van de Doden (Allerzielen). In het artikel staat zelfs dat de schrijver Oliver Burkeman in zijn boek Tegengif (The antidote) stelt dat door hun unieke doodscultuur Mexicanen uitblinken in levenskunst.
'Inwoners van dit land sterven niet als ze hun laatste adem uitblazen, ze sterven pas als geen levend mens meer aan hen denkt en de laatste herinnering aan hen vervaagt als ze zelfs op 2 november geen tequila meer krijgen.'

Het leven zin blijven geven en omgaan met de dood

Een programma over hoe verschillende culturen omgaan met de dood was het televisieprogramma Last days dat de VPRO in de zomer van 2019 uit heeft gezonden. Hierin reist fotografe Lieve Blancquaert naar verschillende landen om te laten zien hoe daar met ouder worden wordt omgegaan en daarmee ook met de dood. Zorgen voor elkaar en dansen met elkaar tijdens leven - het leven zin blijven geven. Dat werd in beeld gebracht in deze mooie serie.
Ook tradities in Sulawesi waarbij familieleden soms jaren de overledenen nog in huis houden, maar hen ook na de begrafenis elk jaar opnieuw verzorgen of de enorme bedragen die in Ghana worden uitgegeven voor begrafenis.
Overal ter wereld wordt anders omgegaan met de dood. Soms onder traditionele druk, maar soms ook op een hele mooie manier.

Op zoek naar de zin van het leven

Als laatste wil ik journalist Fokke Obbema noemen die, na zijn hartstilstand twee jaar geleden, even dood was. Met het daadwerkelijk besef van sterfelijkheid, interviewde hij veertig mensen. Op zoek naar de zin van het leven. Het antwoord daarop was vanzelfsprekend niet eenduidig. Wel kwam het besef naar voren dat we als mens verbonden zijn met elkaar, met de natuur, met het heelal. Dat het levensgeluk afhangt van het geluk van de ander: toon kwetsbaarheid, leer van anderen, maak verbinding...

Omarm elkaar niet alleen op 2 november, maar ook op andere dagen van jaar.
Ontmoet elkaar op een van de herdenkingsbijeenkomsten.

Herdenkingsavonden (2019)

Lichtjesavonden is een algemene naamgeving voor de oorspronkelijke rooms-katholieke traditie om een overleden dierbare te herdenken tijdens Allerzielen (2 november).
Een aantal begraafplaatsen in Amsterdam organiseert een herdenkingsavond, maar er vinden ook algemene bijeenkomsten plaats.
De KRO-NCRV zendt op 2 november de herdenkingsavond uit die op 1 november op BC-Westerveld plaatsvindt.

Een overzicht herdenkingsavonden op begraafplaatsen:

- De Nieuwe Ooster - 30 oktober 2019 van 18.00-21.00 uur: Herinnering verlicht.
De gemeentelijke begraafplaatsen (DNO en DNN) organiseren om en om een herdenkingsavond..
- De Nieuwe Noorder: Er is dit jaar geen Noorderlichtjesavond op De Nieuwe Noorder.
- Lichtjestocht Oostelijke Eilanden - 1 november 18.45 - 20.30 uur - start bij de Oosterkerk, Kleine Wittenburgerstraat 1.
- HerdenkingsparkWestgaarde: zaterdag 2 november van 18.30 tot 21.00 uur
- R.-K. Begraafplaats Buitenveldert: vrijdag 2 november Allerzielendiner - aanmelding (tot 26 oktober) verplicht)  en zondag 4 november Eucharistieviering in de kapel van de begraafplaats.
- Begraafplaats & Crematorium Westerveld een gedenkavond: vrijdag 1 november van 18.30 tot 20.00 uur
- Zorgvlied dinsdag 24 december van 16.30 - 19.30

Algemene herdenkingsbijeenkomsten rond Allerzielen:

- De oude Lutherse kerk op het Spui (Singel 411, 1012 WN Amsterdam) organiseert op 2 november tussen 20.00 -21.15 uur een bijeenkomst rond Allerzielen, voor alle mensen van de stad.
- Allerzielen in het Vondelpark start op 2 november om 18.30 bij de grote vijver in het Vondelpark, vlakbij het Theehuis en Melkhuisje en makkelijk te bereiken via de ingang Van Eeghenstraat. Van 18.30 tot 20.30, iedereen welkom.

Naschrift

Dit blog schreef ik in grote lijnen vorige week vrijdag. Ik laat een blog altijd even liggen om het, na de genomen afstand, nog een keertje door te lezen. Laat er nu op zaterdag een prachtig interview in het AD staan met Frits Spits over zijn boek 'Alles lijkt zoals het was'.
Vorig jaar stierf zijn echtgenote en grote liefde. In het boek staan Nederlandstalige liedjes en gaat over een jaar van rouw.
Het interview is een prachtige toevoeging op het onderwerp Allerzielen en omgaan met de dood.

Veranderende kijk op het leven.

Frits Spits zegt tegen de interviewer ,,Al meer dan een jaar overvalt dat gevoel [Alles lijkt zoals het was - JM] me. Elke dag.
Dan is het alsof er niets veranderd is, alsof ik naar een decor staar waarin alles tot stilstand is gekomen.’’ ,,Ik moet dus leren dat mijn leven vanaf nu hand in hand gaat met de dood. Dat verandert je kijk op alles.’’ …
,,Ik wil gewoon over haar blijven praten. Zoals Bram Vermeulen al zong: ‘Dood ben ik pas als jij me bent vergeten’.’’

Amsterdam, 21 oktober 2019

Meer informatie:

• De Volkskrant - het mysterie van het Mexicaans geluk , 2 augustus 2019
  Boek van Oliver Burkeman , Tegengif, uitgeverij: Ambo ISBN: 9789026323232
  Oorspronkelijk Engelstalig uitgave: Oliver Burkeman, The Antidote, Haynes Publishing Uk, 9781784709662
• Last Days, Fotografe Lieve Blancquaert reist opnieuw de wereld rond om deze keer het einde van ons leven in beeld te brengen. Uitgezonden door de VPRO, juni-juli 2019
• Fokke Obbema, De zin van het leven, interviewreeks in de Volkskrant gedurende het gehele jaar
  Boek van Fokke Obbema, De zin van het leven, uitgeverij Atlas Contact, ISBN 9789045039329
• Interview met Frits Spits, AD 19 oktober 2019
  Boek van Frits Spits, Alles lijkt zoals het was, uitgeverij Luitingh-Sijthoff, ISBN 9789024587001
  Lied Bram Vermeulen - Testament