De dood bespreken

De dood – gewoon bespreken

De dood en sterven bespreekbaar maken.

De laatste weken waren er verschillende berichten in de media die gaan over afscheid nemen en open met elkaar spreken over de dood en sterven.
Nu wordt er door de eeuwen heen anders tegen doodgaan aangekeken. Breekt er een nieuw tijdperk aan waarin het taboe over sterven langzaamaan wordt doorbroken en de dood tijdens leven bespreekbaar is?

Theater, boek en tentoonstelling

Als eerste hoorde ik in januari een interview op de radio met regisseur Eva Line de Boer over haar theatervoorstelling Rust zacht Billy. De voorstelling is een pleidooi voor een open relatie met de dood.
Afgelopen week sprak Barbara van Beukering over haar boek Je kunt het maar één keer doen. Een persoonlijke zoektocht naar sterven, het grootste taboe in ons leven. Ook haar pleidooi is om over de dood en het sterven te praten. Haar ervaring is namelijk dat dit nabestaanden helpt.
Daarna volgde een aankondiging van de tentoonstelling (Re)design death in het Cube design museum in Kerkrade. De expositie laat hedendaags design zien. Design rondom afscheid nemen, sterven, rouwen en herinneren. Het bespreekbaar maken van de dood kan veel verschil maken in het verminderen van angst voor de dood. Daarbij is het doel van de samenstellers om het sterven te accepteren als onderdeel van het leven.

Meeleven en eigen dood

Er is tweedeling te maken in praten over de dood: meeleven met nabestaanden na een vreselijke gebeurtenis en praten over je eigen dood.
Het leggen van bloemen op een plek van een ongeval of het meelopen in een stille tocht is dan een voorbeeld van meeleven. Dit is een weerslag van een sociale en maatschappelijke gebeurtenis. Naast steun aan de nabestaanden, kan dit ook gezien worden als kritiek op ontwikkelingen in de maatschappij. Hoe ga je bijvoorbeeld met elkaar om of is er iets mis met de infrastructuur (gevaarlijke wegsituaties).
Hierbij wordt je ook geconfronteerd met de eindigheid van het leven, maar praten over je eigen sterven is iets anders.

Kleine ondernemers hebben de eerste stap gezet  

Kleine ondernemers hebben sinds de jaren negentig de eerste stappen gezet om anders met afscheid nemen, om te gaan. Dat was de eerste jaren onwennig. Sommigen omarmden het persoonlijk afscheid nemen, anderen spraken er schande van. Dood was toentertijd toch nog steeds iets waar niet of nauwelijks over werd gesproken.
Toch was het een eerste aanzet om anders om te gaan met de dood. Vanuit de maatschappij kwamen er vragen naar een andere manier van afscheid nemen.

Nadenken over je eigen uitvaart en dit bespreken, is voor veel echter mensen nog een stap te ver. Maar het gebeurt wel steeds vaker.
Dat ik dit een goede ontwikkeling vind, zal geen verrassing zijn.
Een voorstelling, een boek of tentoonstelling zorgt er hopelijk voor dat anderen ook deze stap zetten.
En als u zover bent: kijk gerust verder op de site van Atente Uitvaartbegeleiding

Amsterdam, 28 februari 2020

Informatie op internet:

Theater voorstelling Rust zacht Billy
Interview Eva Line de Boer – Nooit meer slapen, 16 januari 2020
Site Eva Line de Boer

Boek Barbara van Beukering Je kunt het maar één keer doen. Een persoonlijke zoektocht naar sterven, het grootste taboe in ons leven.
Interview schrijfster – de Volkskrant, 21 februari 2020
Interview schrijfster – Het Parool, 25 februari 2020

Tentoonstelling (is geweest) – (Re)design dead, Cube design museum in Kerkrade
Trouw – artikel over de tentoonstelling – 26 februari 2020
Site museum in Kerkrade

Algemeen:
2001 – Historisch Nieuwsblad over historicus Philippe Ariès 
2010 – Rijksuniversiteit Groningen – Prof.dr. Mirjam de Baar: ‘De dood is steeds minder een taboe
2016 – Column Publiek sterven is eenvoudig, achterblijven is de kunst Jean-Pierre Geelen de Volkskrant – 1 juni 2016
2018 – Terugblik symposium uitvaart en muziek georganiseerd door de Funeraire Academie
Museum Tot Zover – digitaal lesmateriaal voor kinderen over doodgaan en rouwen

Basistarief uitvaart

Wat is ‘basistarief uitvaartondernemer’?

Basistarief voor uitvaartbegeleiding

Door welke uitvaartondernemer een uitvaart ook wordt geregeld, in een offerte of op de eindfactuur van een uitvaart staat altijd een bedrag genoemd voor het begeleiden van de nabestaanden. Dit wordt vaak een basistarief of aannametarief voor uitvaartbegeleiding of het regelen van een uitvaart genoemd.
Wat er in het basistarief is opgenomen verschilt echter per uitvaartonderneming.
Soms is de laatste verzorging (zonder aanwezigheid van nabestaanden) in het tarief opgenomen, soms de aangifte van overlijden bij de gemeente of de overbrenging de plaats van overlijden naar een (eigen) uitvaartcentrum. Heel vaak ook niet. Het is dus altijd aan te raden om te vragen wat in een aannametarief is opgenomen en wat niet.

Hoogte van een basistarief

Een basistarief varieert over het algemeen zo tussen € 1.500,- en € 2.400,- euro. Daarnaast is het goed om te vragen of een uitvaartondernemer extra inkomen genereert door een opslag te berekenen op onderdelen. Soms kan een aannametarief hoog zijn, maar wordt er bijvoorbeeld geen provisie berekend. Dat is dan eigenlijk alleen maar transparant. Als een ondernemer daarentegen bijvoorbeeld een laag basistarief hanteert, maar provisie berekent, kan een eindfactuur tegenvallen. Dan blijkt bijvoorbeeld dat je meer betaalt voor een uitvaartkist of het vervoer, dan bij een ondernemer die geen provisie berekent. Hierdoor zijn de kosten onder de streep bij elke uitvaartondernemer anders.

Wat doet een uitvaartbegeleider zoal?

Tijdens de opleiding werd ons verteld dat je als uitvaartbegeleider gemiddeld zo’n 25 uur bezig bent met het regelen van een uitvaart. Daar kom je inderdaad al snel op uit als je het bespreken van de uitvaart met de nabestaanden, administratieve handelingen, mogelijk een bezoek (met de nabestaanden) aan de locatie, begraafplaats of crematorium en de dag van de uitvaart. Soms ben je ook langer bezig en soms ook korter.
De administratieve handelingen bestaan bijvoorbeeld uit het opstellen van een begroting, contact en sturen van de benodigde formulieren naar de begraafplaats of crematorium. Daarnaast is er contact met verzekeringsmaatschappijen, met de vervoerder, kisten-, baar- of wademaker, een drukker of andere afscheidslocatie en een cateraar. Alles wat is geregeld, wordt uiteindelijk opgenomen in een draaiboek. Een draaiboek is een algemeen overzicht van wat en wanneer iets gebeurt.

Het vaststellen van mijn aannametarief

Ik kan alleen voor mijzelf spreken als ik vertel hoe ik mijn basistarief heb opgesteld.
Na een wensengesprek of eerste bezoek is vaak al duidelijk wat voor soort uitvaart het wordt. Het meest gangbaar bij mij voor het begeleiden van een uitvaart is mijn aannametarief vanaf € 1.510,- tot ongeveer € 1880,-.
Ik hanteer dit tarief vanaf ongeveer 20 tot 30 uur aan werkzaamheden, in totaal opgebouwd uit contact met de nabestaanden, administratieve werkzaamheden en op de dag zelf, assistentie en werkzaamheden. Een uurtarief gaat in als ik bij iemand of op een locatie over de drempel stap. Wel reken ik een standaard reistijd van 3 uur per uitvaart. In de berekeningen is het uurtarief voor reistijd € 30,-, voor een afspraak met nabestaanden € 70,- en voor administratieve werkzaamheden € 60,-.

Flexibele tariefstelling

Bij hogere aannametarieven houd ik er rekening mee dat ik meer uren bezig ben. Dat kan doordat er een groter gezelschap wordt verwacht waardoor er meer werkzaamheden zijn, maar ook bijvoorbeeld als er een extra afscheidsdienst is gewenst.
Bij minder verwachte werkzaamheden maak ik een offerte op die is gebaseerd op mijn uurtarieven. Met deze flexibele tariefstelling kan ik rekening houden met allerlei soorten uitvaarten.

Wat zit er wel en wat niet in mijn basistarief?

Kosten voor de verklaring van overlijden (€ 15,70) zitten niet in mijn basistarief; het regelen wel. Als nabestaanden zelf aangifte willen doen, geef ik een korting van € 60,- euro. Voor het zelf maken van kaarten bereken ik € 150,- minder. Als een uitvaartkist of baar aanwezig is de korting € 30,-. Een korting betekent niet dat ik mijn handen er helemaal van aftrek. Ik vertel wat er bij een aangifte komt kijken en maak zo nodig een formulier met alle informatie. Ook kijk ik over je/uw schouder mee bij het maken van een kaart. Maar uiteindelijk doet u het wel zelf.
De overbrenging van de plaats van overlijden naar een opbaarlocatie of uitvaartcentrum en eventuele mortuariumkosten breng ik ook apart in rekening. Dit omdat elke situatie anders is, en de eindfactuur daardoor transparanter wordt. Als er geen kosten zijn, heeft u ook geen kosten. Zijn er wel kosten, dan wel.

Kosten verzorging

De laatste verzorging breng ik apart in rekening omdat ook de verzorging na elke overlijden anders kan zijn. Als ik zelf (met of zonder nabestaanden) de laatste verzorging doe, bereken ik € 95,-. Maar soms is bijvoorbeeld extra assistentie gewenst of bepaalde (invasieve) handelingen.
Daarnaast controleer ik ook de staat van het lichaam van de overledene. Hoe vaak en wanneer is afhankelijk van de soort opbaring. Ook als er geen afscheid met open kist of wade is en de overledene verblijft in de gekoelde ruimte van een uitvaartcentrum, bezoek ik de overledene toch meestal.
Ik vind het zelf fijn en goed om te weten hoe de overledene er uitziet voorafgaand aan een uitvaart. Mijn ervaring is dat de nabestaanden dit ook waarderen. Al is de kist gesloten en is er geen behoefte (meer) om de overledene te zien, toch is de gedachte natuurlijk bij de overledene.
Bij een thuisopbaring of bij een opbaring in een 24-uurskamer controleer ik vaker en natuurlijk in samenspraak met de nabestaanden.

Transparante uitvaartbegeleiding

Uitvaartbegeleiding is mensenwerk. Een uitvaartbegeleider werkt met mensen. Nadat een dierbare is overleden, is menselijk contact het allerbelangrijkst.
Tegenwoordig wordt er veel gesproken en geschreven over terechte, dan wel onterechte kosten  – daarom kun je maar beter open zijn over hoe je werkt. Op mijn site staat een overzicht van mijn tarieven.
Met deze blog wil ik meer informatie geven over een aanname- of basistarief in het algemeen, maar ook inzicht geven in de opbouw van mijn tarief in het bijzonder. Dat komt de transparantie van uitvaartkosten alleen maar ten goede. Dan blijft hopelijk het belangrijkste over: er gewoon zijn voor nabestaanden.

Genoemde bedragen zijn gebaseerd op het prijspeil van 2023

Amsterdam, 8 november 2019

Blog over uitvaartkosten in het nieuws en uitvaartwensengesprek

Een uitvaartwensengesprek geeft rust

Over een uitvaartwensengesprek en uitvaartkosten

De laatste tijd heb ik steeds vaker zogenoemde uitvaartwensengesprekken. Dat kan zijn voor de uitvaart van de persoon zelf waarmee ik een afspraak heb of van een familielid. Ik juich deze gesprekken alleen maar toe. Hoe lastig het ook kan zijn om tot zo’n gesprek te besluiten – eigenlijk geeft een uitvaartwensengesprek alleen maar rust.

Hoe je het ook wendt of keert, in de regel moeten er een aantal dingen worden geregeld na een overlijden. Natuurlijk wordt een uitvaart ook zonder wensengesprek geregeld, maar na een overlijden komt er – naast het afscheid nemen van een dierbare – van alles af op nabestaanden.
Een uitvaartwensengesprek geeft rust aan iemand zelf omdat hij/zij dan weet dat er dingen op papier staan voor de nabestaanden.
Aan nabestaanden geeft een uitvaartwensengesprek rust omdat zij dan weten wat hun dierbare gewenst zou hebben wat dan kan helpen bij de te maken keuzes.

Daarnaast wordt bij een offerte ook duidelijk of een beschikbaar bedrag van een of meerdere uitvaartpolissen en/of de spaargelden de uitvaartkosten dekken. Daarna kan weer worden bekeken of de wensen misschien aangepast moeten worden, maar er wordt natuurlijk niets vastgelegd, bij wie dan ook. Bij een wensengesprek is daar de tijd en de rust voor en dat wordt ook als zeer prettig ervaren.

Uitvaartkosten in het nieuws – geen voorstander van online kostenberekeningen

De toename van uitvaartwensengesprekken komt misschien ook doordat – meestal de hoogte van de – uitvaartkosten steeds vaker in het nieuws zijn.
Het is goed dat erover wordt gesproken, want dat schept alleen maar duidelijkheid.
Er komen ook online steeds meer mogelijkheden om uitvaartkosten te berekenen, maar ik ben geen fan ben van online kostenberekeningen. Deze online ‘tools’ zijn te algemeen.

‘Een standaard, nette uitvaartkist’

Wil je ‘een standaard, nette kist’, is bijvoorbeeld een vaak voorkomende vraag. Ik denk dat de meeste mensen hierop ‘ja’ zullen antwoorden, niet wetende wat dit dan voor soort kist is.
Ik ga er ook vanuit dat mensen bij een ‘houten uitvaartkist’ denken: ‘hout? Alle kisten zijn toch van hout? En dat zal dan wel een stuk duurder zijn. Nee hoor, doe mij maar gewoon een kist.’
In een gesprek vertel ik dan bijvoorbeeld dat met een dergelijke uitvaartkist, eigenlijk altijd een spaanplaten uitvaartkist met een fineerlaagje wordt bedoeld.

Ook een rouwbezoek in een uitvaartcentrum kost overal niet even veel. Een 24-uurskamer ook niet. Rouwvervoer ook niet. En zo kan ik nog wel even doorgaan. Nee, van online kostenberekeningen ben ik geen voorstander.

Grote lijnen of gedetailleerd

Bij sommige mensen is het gesprek uitgebreid en komen ook details aan de orde, bij anderen gaat het meer om de grote lijnen. Wil je thuis opgebaard worden, wil je niet dat er rouwbezoek mogelijk is. Vind je een uitvaartkist goed of gaat de voorkeur uit naar een wade en een baar? Wil je begraven worden of gecremeerd?
Een gesprek gaat ook over het leven dat hij of zij leidt of heeft geleid, omdat dit mij ook misschien op ideeën brengt. Hoe gedetailleerd een wensengesprek is – het is natuurlijk nooit in beton gegoten zeg ik altijd. In een uitvaartwensenboekje is het dan ook goed om op te schrijven of deze keuze heel belangrijk voor je is of niet.

Informeer nabestaanden (de opdrachtgever)

Wel belangrijk is, vind ik, dat diegene waarvan je wilt dat die de uitvaart gaat regelen (de opdrachtgever) hiervan op de hoogte is en ook weet waar belangrijke informatie te vinden is. Daarnaast heb ik in mijn uitvaartwensenboekje op de eerste twee pagina’s ruimte gemaakt om deze informatie op te schrijven. Dan gaat het om informatie over uzelf en bijvoorbeeld de gegevens van de huisarts, een uitvaartpolis of een notaris.

Kijk ook eens op de pagina wat kost een uitvaart (begrafenis of crematie), om al enig inzicht te krijgen in mogelijke kosten en mogelijkheden en op de pagina over uitvaartverzekeringen voor meer informatie over soorten uitvaartverzekeringen en de vrijheid in de keuze voor een uitvaartondernemer.

Wensengesprek?

Bel of mail voor een gratis kennismakingsgesprek waarin we globaal je/uw wensen en mogelijkheden kunnen bespreken. Een uitgebreider wensengesprek is ook mogelijk en kost € 125,-. We ontmoeten elkaar dan twee of drie keer. Dan maak ik één of meerdere offertes op naar aanleiding van jouw/uw wensen of die van je/uw dierbare.

Download het wensenboekje van Atente uitvaartbegeleiding en noteer de keuzes voor jezelf, maar ook ter informatie voor anderen.
Klik en lees ervaringen van andere nabestaanden met Atente uitvaartbegeleiding.

Een onafhankelijk gesprek over (uw) uitvaartwensen – zonder verplichtingen om Atente uitvaartbegeleiding bij een overlijden te bellen. Er is namelijk altijd vrije keuze voor een uitvaartondernemer. 

Amsterdam, 22 juli 2019

Algemene informatie – online – over uitvaartkosten:

Consumentenbond
Nibud

Blog over voorbeelden uitvaartkosten 2019

Effect BTW-verhoging op uitvaartkosten

Prijzen 2019 online - uitvaartkosten bijgewerkt (na BTW-verhoging)

Elk jaar is het weer de vraag wanneer begraafplaatsen en crematoria de nieuwe overzichten van hun uitvaartkosten online zetten. Meestal gebeurt dit namelijk pas in februari of maart.
Ik denk dat men dit jaar extra alert is geweest om de uitvaartkosten en prijzen te updaten voor 2019 vanwege de BTW-verhoging.
Nu zijn de meeste componenten van een uitvaart belast met 0% of 21% waardoor de BTW-verhoging op de meeste uitvaartkosten dus geen invloed op heeft.
Bij consumpties zit op een aantal producten wel 6% BTW. Bij vergelijking tussen vorig en dit jaar kan ik echt alleen maar constateren dat de BTW-verhoging door elke begraafplaats op een nette manier is doorgevoerd.

Kopje koffie

Een kopje koffie is denk ik wel de meest gedronken consumptie bij een uitvaart. Wat kost een kopje koffie na de BTW-verhoging?
Het goedkoopste kopje koffie is te krijgen op St. Barbara te krijgen. Zorgvlied volgt daarna en dan respectievelijk De Nieuwe Ooster, en De Nieuwe NoorderWestgaarde (PC Uitvaart) en Begraafplaats Buitenveldert.  De onderlinge verschillen zijn gelijk gebleven.
Waarbij ik graag wil aantekenen dat Zorgvlied voorlopig nog de prijzen van 2018 aanhoudt en de koffie op Begraafplaats Buitenveldert verder gaat dan alleen maar een standaard kopje koffie.

Voorbeelden van facturen voor een uitvaart

Het is altijd even wat werk, maar ik ben ooit begonnen voorbeelden van facturen voor uitvaarten en een algemene indicatie van uitvaartkosten te maken.
Niet alleen om voorbeelden te kunnen geven, maar ook omdat ik zelf nieuwsgierig was hoe het nu zit met onderlinge financiële verschillen. Regelmatig werk ik deze overzichten bij.
Opvallend is dat in 2019 de kosten van algemene graven van DNO en DNN enkele tientjes in prijs zijn verlaagd. De gemeentegrond is zeker goedkoper geworden! Andere prijzen, puur voor het begraven en cremeren zijn nagenoeg gelijk gebleven.
De kosten voor het gebruik van de aula en/of ontvangstkamer zijn soms verhoogd en soms gelijk gebleven.

Afscheidsdienst op locatie

Het is natuurlijk altijd mogelijk om een afscheidsdienst op een andere locatie te laten plaatsvinden.
Indien een crematie plaatsvindt waarbij de nabestaanden niet aanwezig zijn dan geldt een goedkoper tarief. Dit wordt ook wel een technische crematie genoemd. Een dergelijke crematie is wel aan bepaalde tijdstippen gebonden. Natuurlijk gaat dit altijd op afspraak waardoor nabestaanden weten wanneer de crematie plaatsvindt.

Gelijksoortige voorbeelden

Bij het maken van de overzichten probeer ik de verschillende componenten van een uitvaart op de verschillende begraafplaatsen of  gedenkparken (crematoria) zo veel mogelijk op elkaar af te stemmen om zo tot een goed vergelijk te kunnen komen.
Voor begraven betekent dit bijvoorbeeld - naast de kosten voor een graf - de kosten van het grafrecht en de onderhoudskosten; voor een crematie de kosten voor het cremeren.
Daarnaast heb ik bijvoorbeeld een gelijke tijdsduur voor een afscheidsdienst en condoleance en het aantal kaarten aangehouden per voorbeeld. Ook de aanname- of basiskosten van Atente uitvaartbegeleiding is aangepast aan een voorbeeld.

Kostenverschillen tussen crematies en begrafenissen

Over het algemeen komt uit mijn overzicht dat de kosten voor een crematie bij de verschillende crematoria niet eens zo heel veel verschillen. Wel komt er uit naar voren dat een begrafenis op Begraafplaats Buitenveldert en Zorgvlied meestal duurder zijn dan op De Nieuwe Ooster, De Nieuwe Noorder of Westgaarde.
Op mijn site staan de documenten met voorbeelden van crematies en begrafenissen op verschillende gedenkparken en begraafplaatsen.
Onderaan elk voorbeeld is aangegeven waarmee is rekening gehouden, maar het blijven voorbeelden: elke uitvaart ziet er natuurlijk weer anders uit.

Informeren en open werkwijze

Na de eerste bespreking van een uitvaart ontvangt u een begroting die is gebaseerd op uw wensen en zo veel mogelijk is afgestemd op uw budget. Consumpties zijn uiteraard wel altijd op nacalculatie.
Na een paar weken ontvangt u na de uitvaart de eindfactuur en alle rekeningen ter controle en informatie. Tenzij er iets veranderd op uw verzoek, dan komt deze overeen met de begroting.

Amsterdam, 10 januari 2019 

Meer informatie over begraven en cremeren.
Informatie om te downloaden 

- uitvaartwensenboekje,
- kostenindicatie uitvaart (geüdatet),
- kostenvoorbeelden begrafenis (geüdatet)en
- kostenvoorbeelden crematie (geüdatet).

Blog over uitvaartkosten - schimmig of transparant

Onderzoek naar duidelijkheid uitvaartkosten

Schimmige uitvaartkosten?

De hoogte van uitvaartkosten blijft de gemoederen bezighouden. Hoe open is de uitvaartbrache over de hoogte van uitvaartkosten? Zijn uitvaartkosten inderdaad schimmig?
Op 24 april was op Radio 1 een item over onduidelijke uitvaartkosten te horen. Dit naar aanleiding van een onderzoek dat de Consumentenbond had uitgevoerd waaruit bleek dat de uitvaartbranche schimmig is over de kosten. Van de 180 benaderde ondernemingen hadden er slechts 20 – dat is zo’n 10% – de vragenlijst van de Consumentenbond ingevuld. Daarom ging de bond eens op de sites kijken en het bleek dat 40% van de uitvaartondernemingen geen prijzen op hun site hebben staan.

Grote prijsverschillen

De prijsverschillen tussen het laagste en hoogste bedrag van de aanname-of basiskosten, de kist, de aula of de bloemen blijken nogal groot. Ik heb zelf vrij veel informatie over uitvaartkosten op mijn site staan. Bij het maken van verschillende overzichten heb ik ook gekozen om één prijs te noemen. Niet alleen omdat iedereen andere wensen heeft, maar omdat er ook heel veel verschillende mogelijkheden zijn.
Online kan er dus ook niet anders dan een van-tot-prijs gegeven worden. Dat geldt voor zowel de verschillende online rekenmodules bij grotere ondernemingen als de online mogelijkheden om verschillende offertes op te vragen.

Offerte na een persoonlijk gesprek

Het is een ander verhaal als er na een persoonlijk gesprek een offerte wordt opgemaakt. Dan pas kan er goed een offerte of offertes worden opgemaakt. Dan pas kunnen er echt keuzes worden gemaakt waaraan een prijskaartje kan worden opgehangen. Pas dan kom je niet voor verrassingen te staan.
Dat betekent inderdaad wel dat je van tevoren over je uitvaart moet nadenken. Dus niet alleen een wensenboekje invullen want dan kunnen de nabestaanden alsnog worden verrast door een mogelijk hoge rekening.

Praat erover

Praat dus over je/uw uitvaartwensen – het liefst ook met de nabestaanden die de uitvaart denkelijk gaan regelen – en wellicht ook met verschillende uitvaartondernemers voor een prijsvergelijking maar ook voor een persoonlijke kennismaking.
Een geprek om de gemoederen te bedaren.

Amsterdam, 24 april 2018

Luisteren en lezen: